Artrose in de heup

Slijtage in het heupgewricht: coxartrose

Jaarlijks worden door huisartsen maar liefst 20.000 nieuwe gevallen van artrose in het heupgewricht geconstateerd. Heupartrose – artsen spreken liever over coxartrose – ontwikkelt zich vooral bij ouderen boven de 55 jaar. Daarnaast hebben twee keer zo veel vrouwen dan mannen last van slijtage in het heupgewricht.

Zo werkt het heupgewricht

Het heupgewricht is een kogelgewricht dat uit twee onderdelen bestaat. De bolvormige kop van het dijbeen past precies in de heupkom van het bekken. Daardoor kan dit flexibele gewricht zonder problemen alle richtingen op bewegen. Het been kan worden gestrekt, gebogen en zijwaarts naar binnen en buiten bewogen worden, zonder dat het heupgewricht te zwaar belast kan worden. De heupkom en de heupkop zijn bekleed met een dikke laag kraakbeen. Dit heeft een schokdempende werking en zorgt ervoor dat beide bot-uiteinden van het heupgewicht soepel over elkaar kunnen blijven glijden.

Het is niet zo verbazend dat juist dit gewricht zeer gevoelig is voor slijtage. Tijdens een wandeling van 5 kilometer wordt het heupgewricht ongeveer 10.000 keer met een gewicht van 300 kilo belast. Dit geeft geen problemen, zolang de spieren, het kraakbeen en het gewrichtskapsel maar gezond zijn.

Oorzaak artrose in de heup

Het is niet bekend hoe artrose nu precies kan ontstaan. Feit is, dat bij iedereen tijdens het ouder worden de kwaliteit van het kraakbeen achteruit kan gaan. Artrose is dus niets meer en niets minder dan een natuurlijk slijtageproces. Ook door aangeboren afwijkingen, ontstekingen elders in het lichaam of beschadigingen door een ongeval kan artrose in het heupgewricht ontstaan. Mensen die beroepsmatig de heupgewrichten zwaarder belasten of last hebben van overgewicht, worden vaker getroffen door coxartrose.

Is mijn heup versleten?

Bij artrose in de heupgewrichten gaat dus het tussenliggende kraakbeen kapot. Daardoor kunnen de beide botuiteinden minder soepel over elkaar glijden. Bovendien kunnen schokken van bewegingen minder goed opgevangen worden. Uiteindelijk kan het kraakbeen helemaal verdwijnen. Op dat moment bewegen de ruwe botuiteinden langs elkaar. Het bot zal op de toegenomen druk reageren met ‘osteofytvorming’: er ontstaat abnormale botgroei aan de randen van het heupgewricht. Zo wordt het gewricht breder, waardoor de druk over een grote oppervlak wordt verdeeld. Op deze manier probeert het lichaam de gevolgen van artrose enigszins te beperken.

Wat zijn de symptomen van heupartrose?

Een belangrijke aanwijzing van artrose in de heup is pijn in de lies met veelal uitstraling naar de bilstreek, het bovenbeen en de knie. Sterker nog, soms is pijn in de knie het enige symptoom en kan een slecht oplettende huisarts u voor een knieprobleem doorsturen, terwijl het echte probleem een etage hoger zit.

Waar zit de pijn bij artrose in de heup?

Ook kunnen er startklachten ontstaan. Er is dan sprake van pijn en stijfheid bij het opstaan uit bed of van een stoel. Naarmate het slijtageproces vordert, wordt het bewegen van het heupgewricht steeds pijnlijker en moeizamer. Routinehandelingen – zoals veters strikken, traplopen en auto instappen – worden dan meer en meer problematisch. Bij vrouwelijke patiënten met een heupprobleem kan ook het vrijen een lastige en pijnlijke geschiedenis worden.

Secundair aan de artrose ontstaan er meestal kapselontstekingen in het gewricht. Wanneer de slijtage langer aanwezig is, kan het been een naar buiten gedraaide stand aannemen. Dit is het gevolg van verkorting van de kapsels, ligamenten en spieren rond het heupgewricht.

Diagnose artrose in de heup

De arts kan meestal door het stellen van vragen en het verrichten van een lichamelijk onderzoekde diagnose al stellen. Röntgenfoto’s van het heupgewricht worden routinematig gemaakt, zeker als er een operatie overwogen wordt. Wanneer het kraakbeen is afgesleten, is dat op de foto duidelijk te zien: de gewrichtsspleet is dan versmald. Ook worden op een röntgenfoto de eventuele gevolgen van de aandoening zichtbaar, zoals osteofytvorming en standsveranderingen.

Behandeling van coxartrose

Hoe wordt artrose in de heup behandeld? Als kraakbeen eenmaal beschadigd is, is er geen herstel meer mogelijk. De behandeling is er dan ook op gericht om de pijn en stijfheid van het gewricht te verminderen. Meestal volgt een doorverwijzing naar een fysiotherapeut, maar je kan je afvragen of dat erg zinvol is. De artrose gaat er immers niet van weg. Maar aan de hand van oefeningen leert hij de patiënt wel hoe te blijven bewegen zonder het heupgewricht te overbelasten.

Wat moet je doen als je heup pijn doet?

Bij een matig versleten heup kunt u proberen de pijn onder controle te houden met Paracetamol. Bij pijn kan de arts ook pijnstillers/ontstekingsremmers (NSAIDs) voorschrijven. Op zich prima om mee te beginnen, maar veel patiënten klagen echter over vervelende bijwerkingen tijdens het gebruik van deze medicijnen. Een mogelijk alternatief zijn dan de natuurlijke ontstekingsremmers zoals bijvoorbeeld vloeibare Groenlipmossel, Curcumine of Zwarte bes-blad. Deze natuurlijke ontstekingsremmers verlichten de pijn zonder de bijwerkingen die de zogenaamde NSAIDs vertonen.

Hoe oud moet je zijn voor een nieuwe heup?

Bij vergaande slijtage en de daarbij behorende pijnklachten met beperkingen kan ook het gehele gewricht vervangen worden door een kunstheup. Zo’n prothese gaat gemiddeld 15 jaar mee. Daarna zal het vervangen moeten worden. Weer een volgende plaatsing van een kunstheup – de derde dus – is een wat ingewikkelde klus voor de orthopeed met serieuze kans op complicaties die tot blijvende invaliditeit kunnen leiden. Daarom zal een orthopeed u liever niet voor u zestigste willen opereren. Dit om te voorkomen dat er in de toekomst een derde en zeer risicovolle heupvervanging nodig is.

Heupslijtage en wandelen

Mag u wandelen bij heupartrose of coxartrose? Net als bij alle andere vormen van artrose geldt, dat het belangrijk is om regelmatig te blijven bewegen. Met een half uur wandelen, fietsen of zwemmen zorgt u voor sterke spieren rond het aangetaste gewricht. Dit geeft meer steun aan de heup, zodat de pijn minder wordt en het slijtageproces wat wordt afgeremd. Voorkom wel overbelasting van het heupgewricht, dus blijf binnen uw grenzen.

Kun je fietsen met een versleten heup?

U stapt regelmatig op de fiets voor een tochtje door de stad of de natuur? Deze vorm van beweging veroorzaakt geen heupartrose en kan de slijtage van dit gewricht ook niet verergeren. Dus blijf gewoon door fietsen. Het is zelfs een uitstekende manier om de symptomen – pijn en stijfheid – te verminderen. Wel is het belangrijk om binnen uw grenzen te blijven. De artrose aan de heup zal desondanks geleidelijk verergeren. Dan is het verstandig om minder lang en intensief te gaan fietsen.

Versleten heup en rugpijn

Uit een Amerikaanse studie uit 2016 is naar voren gekomen, dat 20 tot 40 procent van de patiënten met heupartrose ook last hebben van lage rugpijn. Het slijtageproces veroorzaakt heel geleidelijk een verdikking en verkorting van het gewrichtskapsel rond het heupgewricht. Daardoor wordt dit gewrichtminder flexibel en nemen de omringende spieren in kracht af. Het langetermijneffect van deze verminderde mobiliteit van het heupgewricht is, dat de aangrenzende spieren in de onderrug overmatig gebruikt worden. Dit zorgt voor lage rugpijn.

Door been zakken met artrose in de heup

Veel mensen met coxartrose ervaren een gevoel van instabiliteit en het door de heup zakken. De oorzaak daarvan is, dat er door artrose minder receptoren in het gewricht zitten. Dit fenomeen kan ook komen door pijn of minder spierkracht.

Oefeningen bij artrose in de heup

Hier volgen oefeningen bij een versleten heup. Het is speciaal gericht op beweeglijkheid van dit gewricht. Alle oefeningen bij heupklachten doet u in een serie van drie. Neem steeds 30 seconden pauze na iedere serie. Veel succes.

Mobiliserende oefening 1:

Ga op uw rug liggen met één been gebogen en de voet plat op de grond. Het andere been houdt u gestrekt op de grond. Beweeg het gestrekte been over de grond naar buiten toe. Schuif het na drie tellen weer terug. Doe deze oefening daarna met het andere been.

Mobiliserende oefening 2:

Ga op uw rug liggen met uw benen opgetrokken en de voeten plat op de grond. Spreid uw benen naar buiten, maar houdt uw voeten tegen elkaar. Houdt deze positie 8 tellen vast.

Mobiliserende oefening 3:

U gaat recht op staan. Zet één been naar voren en één been naar achteren. Duw de heup van het achterste been naar voren. Herhaal dit met het andere been.

Spierversterkende oefening 4:

Ga op uw rug liggen met uw benen opgetrokken en de voeten plat op de grond. Kantel uw bekken voorover en maak een bruggetje, waarbij uw bovenlichaam in het verlengde van uw bovenbenen komt. Keer terug naar de beginpositie.

Spierversterkende oefening 5:

Ga rechtop staan met uw voeten iets uit elkaar, recht onder uw heupen. Zak door de knieën, terwijl u de billen naar achteren beweegt. Zorg dat de knieën niet voorbij de tenen komen.

Veelgestelde vragen over artrose in de heup

Waardoor wordt artrose in de heup veroorzaakt?

Bij het ouder worden kan overal in het lichaam het kraakbeen in kwaliteit achteruit gaan. Dit slijtageproces doet zich vooral voor in dragende gewrichten, zoals de knieën en de heupen. Meestal is heupartrose dus het gevolg van veroudering. Maar ook een ongeval of overbelasting kunnen leiden tot deze aandoening.

Welke klachten geven artrose in de heup?

Bij pijn in de lies met meestal uitstraling naar de bilstreek, bovenbeen en de knie. Ook kan de heup pijn en stijf aanvoelen na een periode van rust. Dit worden ‘startklachten’ genoemd. Naarmate het slijtageproces vordert, wordt het moeilijker om het heupgewricht goed te bewegen.

Wat kan een arts voor me doen bij artrose in de heup?

Beschadigd kraakbeen kan zich niet meer herstellen. De arts zal de pijn proberen te bestrijden met pijnstillende ontstekingsremmers, zoals NSAIDs. Als deze bijwerkingen geven, kunt u ook natuurlijke ontstekingsremmers eens uitproberen. Als het heupgewricht ernstig is versleten, zal de orthopedisch chirurg een prothese plaatsen.

Mag ik mijn heupgewricht blijven bewegen bij artrose?

Het is belangrijk om het aangetaste gewricht in beweging te houden. Dit houdt de spieren sterk en vermindert de pijn. Aanbevolen wordt om minimaal vijf dagen in de week een half uur te wandelen of fietsen. Ook zijn er oefeningen die u zelf thuis kunt doen.