Hoe stevig zijn uw fundamenten? Naarmate de jaren verstrijken, kan de stabiliteit in uw voeten verminderen door slijtage van het kraakbeen. Dit kan leiden tot pijn tijdens het lopen en een ontmoedigend stijf gevoel. Wat zijn de oorzaken van artrose in de voeten en welke behandelingen zijn er beschikbaar?
Slijtage vermindert de balans en verandert manier van lopen
De mens is het enige grote wezen dat continu op twee benen kan staan en dat dan ook zonder onderbreking doet. De stabiliteit hiervoor wordt verzorgd door 26 botten, 33 gewrichten en 19 spieren en pezen in de voeten en onderbenen.
Deze elementen van ons bewegingsapparaat bepalen in feite hoe stevig u in uw schoenen staat. Uw voeten moeten het volledige gewicht van uw lichaam dragen.
Bij het lopen, rennen of hurken oefent u daardoor extra druk uit op de gewrichten in uw voeten. Dit kan met het ouder worden leiden tot artrose, ook wel slijtage genoemd.
Wanneer artrose zich ontwikkelt in één of meerdere gewrichten, kan dit een negatieve invloed hebben op uw balans en uw loopstijl. Dit is vooral het geval als de artrose zowel in de voet als in de enkel optreedt.
Oorzaak primaire artrose voet
Pijnlijke gewrichten in de voeten worden vaak veroorzaakt door artrose zonder een direct aanwijsbare reden. Dit duidt erop dat leeftijd een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van deze aandoening. Het is dus een natuurlijk ‘slijtageproces’ waar iedereen mee te maken krijgt naarmate we ouder worden.
Naarmate u ouder wordt, ondergaat de voet een verandering, omdat u geleidelijk aan ‘door de hoeven’ zakt. Daarnaast wordt de schokabsorberende vetlaag onder de voetzool steeds dunner, wat leidt tot minder demping. Dit resulteert in klachten door de verandering in vorm en artrose in de voet.
De kraakbeenlaag in de gewrichtjes van de voet verliest zijn dikte en kan op den duur vrijwel volledig verdwijnen. Dit leidt tot contact tussen bot en bot. Artrose kan zich ontwikkelen in alle 33 gewrichten van de voet, maar het meest slijtagegevoelige gewricht bevindt zich in de grote teen (hallux rigidus).
Daarnaast kan artrose ook ontstaan in de drie gewrichten van de achtervoet en in de enkel, wat vaak het bovenste spronggewricht wordt genoemd. Bovendien wordt vaak artrose vastgesteld aan de middenvoetsbeentjes.
Secundaire artrose voet
Slijtage van de voet kan door verschillende factoren worden veroorzaakt. Ontstekingen in de gewrichten, zoals bij jicht of reumatoïde artritis, kunnen bijvoorbeeld het kraakbeen aantasten. Hierdoor raakt het kraakbeen beschadigd en kan het uiteindelijk volledig verdwijnen, wat we secundaire artrose noemen. Deze vorm van slijtage komt voort uit een andere oorzaak dan het verouderingsproces.
Daarnaast is er ook artrose die ontstaat na een botbreuk of ander letsel, wat we post-traumatische artrose noemen. Dit zien we vaak bij sporters die als jongere last krijgen van blessures en daar jaren later de gevolgen van ondervinden. Dit probleem wordt helaas vaak onderschat en onvoldoende belicht in onze sportcultuur.
Symptomen artrose in de voet
Als het slijtageproces vordert, kan de pijn bij het lopen toenemen. De voet wordt stijver, wat het bewegen bemoeilijkt. Stijve en pijnlijke voeten zijn vaak ’s ochtends het meest merkbaar – bekend als het startpijnfenomeen – maar naarmate de ochtend vordert, vermindert de klachten geleidelijk. Bij gevorderde artrose ervaart u continu gewrichtspijn in de voet, zowel tijdens beweging als in rust.
Wanneer het kraakbeen bijna volledig in de gewrichten is verdwenen, treedt er bot-op-bot-contact op. Dit maakt soepel bewegen bijna onmogelijk. Soms kunt u ook een knarsend geluid horen als de botten langs elkaar schuren. Door de artrose ontstaat er vrijwel altijd een ontsteking van het gewrichtskapsel, wat leidt tot zwelling van de voet. Dit gaat vaak gepaard met een warm gevoel. Door de slijtage kan ook de stand van de voet veranderen, wat uw stabiliteit bij het lopen vermindert.
Reumatische voet symptomen
Een ‘reumavoet’ is het resultaat van iets anders dan artrose. In dit geval gaat het niet om slijtage van het kraakbeen, maar om een aanhoudende ontsteking van de gewrichten. Vaak manifesteert deze aandoening zich tussen de veertig en vijftig jaar. Kenmerkend voor een reumatische voet zijn de knobbels bij de tenen, wat leidt tot scheefgroeiende tenen. Bovendien kunnen de ontsteking en de daarmee gepaard gaande processen pijn, roodheid en zwelling veroorzaken.
Diagnose artrose voet
Wanneer u te maken heeft met milde tot ernstige klachten, zal de huisarts u doorverwijzen naar een orthopedisch chirurg. Deze specialist stelt de diagnose met behulp van een vragenlijst en een lichamelijk onderzoek. Hij zal ook uw loopstijl observeren, zodat hij kan nagaan hoe de botstructuren van uw benen en voeten zich tot elkaar verhouden. Bovendien maakt hij een röntgenfoto van uw voet om te bekijken welke gewrichten door artrose beïnvloed zijn.
Behandeling artrose voet
De orthopedisch chirurg zal in de eerste fase van de behandeling zoeken naar niet-chirurgische oplossingen. Wanneer er sprake is van overgewicht, is zijn advies om af te vallen, zodat de druk op de gewrichten vermindert. Ook kan het gebruik van een wandelstok of steunzolen het lopen vergemakkelijken.
Schoenen voor artrose in de voeten
Ook kunnen er speciale schoenen worden aangemeten. Deze hebben een harde zool die de afwikkeling van de voet bij het lopen makkelijker maakt. Een enkel-voetbrace is een hulpmiddel dat extra steun geeft, terwijl u uw voet en enkel zo goed mogelijk kunt blijven gebruiken.
Minder bekend maar vaak zeer effectief zijn het dragen van gewone sportschoenen. Met name de marathon hardloop schoenen kunnen veel verlichting geven. Denk aan bijvoorbeeld Nike Air, Kybun en Adidas. Ze hebben allemaal een uitstekend voetbed en een zool die heel veel schokdemping geeft.
Dat is precies waar de meeste patiënten naar op zoek zijn. Bovendien is het relatief goedkoop ten opzichte van een podoloog en eigen bijdrage aan een orthopedische schoen.
Pijnstilling artrose voet
Bij aanhoudende pijn kan de arts een ontstekingsremmend middel (NSAIDs) voorschrijven. Het gebruik van deze medicijnen kan echter vervelende bijwerkingen met zich meebrengen.
Een interessant natuurlijk alternatief zijn de ingrediënten vloeibare Groenlipmossel, Curcumine of het supplement Proflexen. Tot nu toe zijn er geen bijwerkingen van deze ingrediënten gerapporteerd.
Operatie artrose voet
Wanneer bovenstaande behandelingsmethoden geen of onvoldoende voelbaar effect hebben, kan een operatie worden overwogen. De orthopedisch chirurg kan dan de versleten gewrichtjes in uw voet vastzetten, van stand veranderen of vervangen. Eerst wordt bepaald om welk gewricht het gaat en hoe erg het is aangedaan.
Van belang is dat u vooraf precies bespreekt met uw chirurg wat hij van de operatie verwacht en – nog belangrijker – wat u van de uitkomst verwacht. Voetoperaties zijn pijnlijk en de revalidatie vaak langdurig. Bovendien is de uitkomst is soms niet helemaal volgens de verwachting.
Oefeningen bij artrose voet
Hier volgt een oefenprogramma dat speciaal gericht is op spierversterking van de enkels en voeten. Bovendien helpen deze oefeningen bij stijve voeten. Iedere oefening doet u in een serie van drie. Neem steeds 30 seconden pauze na iedere serie. Veel succes.
Mobiliserende oefening 1
U gaat steunend op uw handen achteroverleunend op de grond zitten. Trek nu de voeten zo ver mogelijk naar u toe. Na drie tellen duwt uw voeten zo ver mogelijk van u af. Zorg dat uw hielen tijdens de hele oefening steeds op de grond blijven.
Mobiliserende oefening 2
U gaat weer steunend op uw handen achteroverleunend op de grond zitten. Draai rondjes met uw voeten. Eerst linksom dan rechtsom.
Spierversterkende oefening 3
Leg een handdoek op de vloer. Ga op een stoel zitten en zet uw voet op de handdoek. Probeer met uw tenen de handdoek te krullen en daarna te spreiden. Houdt uw hiel tijdens deze oefening stevig op de grond.
Mobiliserende oefening 4
Ga op een hoge stoel zitten en plaats u voet op een bal. Rol uw voet zo ver mogelijk naar voren en naar achteren. Herhaal dit met de andere voet.
Mobiliserende oefening 5
Ga op een stoel zitten met uw voeten plat op de grond. Schuif een voet eerst zover mogelijk naar voren en daarna naar achteren. Zorg dat uw hiel steeds op de grond blijft. Doe deze oefening ook met uw andere voet.
