Fysieke Gezondheid

Een ontsteking kan aanvoelen als een ‘binnenbrandje’. Bij reumatoïde artritis en artrose kunnen de gewrichten soms behoorlijk verhit raken. Maar niet bij alle aandoeningen merkt u dat er ontstekingen in uw lichaam woekeren. Bij hart- en vaatziekten voelt u daar bijvoorbeeld helemaal niets van. Totdat u wordt getroffen door een hartaanval of beroerte.

Wat zijn zichtbare en onzichtbare ontstekingen?

Een ander woord voor ontsteking is inflammatie. Deze laatste term is een verwijzing naar het Latijn voor ‘in brand gestoken’. In sommige gevallen voelt dat ook écht zo aan. Denk bijvoorbeeld aan reumatoïde artritis. Een chronische ontsteking van de gewrichten, die gepaard gaat met warmte, pijn, roodheid en zwelling. Maar bij andere aandoeningen merkt u helemaal niets van de ontsteking die in uw lichaam woekert. Bijvoorbeeld bij hart- en vaatziekten, de ziekte van Alzheimer en bij diabetes kunnen de ontstekingen alleen worden opgemerkt als er gericht op getest wordt. Anders zou u helemaal niet weten, dat er wat aan de hand is.

Wat is een ontsteking nu precies?

Een ontsteking is een reactie van het lichaam op het binnendringen van vreemde of schadelijke stoffen, of op een verwonding met weefselschade tot gevolg. Het doel van de ontsteking is om de ongewenste indringers uit te schakelen of om de schade aan het lichaam te herstellen of te beperken. De bloedtoevoer naar het aangetaste gebied wordt verhoogd, waardoor de ontstoken plek warm en rood wordt. Tegelijkertijd wordt een groot leger van witte bloedlichaampjes naar deze locatie gestuurd om de strijd aan te binden met de ziekteverwekkers.

Een ontsteking is dus eigenlijk goed op de korte termijn. Maar zodra de situatie weer onder controle is, zou de ontsteking eigenlijk moeten stoppen. Dat is niet altijd het geval. Veel ziekten gaan gepaard met langdurige of chronische ontstekingen. Dit kan uiteindelijk uitmonden in onherstelbare beschadigingen van belangrijke lichaamsweefsels. De vijf klassieke kenmerken van een ontsteking waren bij de oude Romeinen al bekend: zwelling, warmte, roodheid, pijn en het niet goed kunnen gebruiken van het getroffen lichaamsdeel.

Reumatoïde artritis en ontsteking

Bij deze chronische gewrichtsaandoening zijn de ontstekingen het gevolg van een auto-immuunreactie. Bacteriën of virussen spelen dus geen rol. Doordat het afweersysteem is ontregeld, worden de gezonde cellen van de slijmvliezen aan de binnenkant van de gewrichten aangevallen. Er ontstaan chronische ontstekingen die op den duur kraakbeen, gewrichten, pezen en spieren kunnen beschadigen. De oorzaak van reumatoïde artritis is tot op heden nog niet bekend. De behandeling richt zich op het afremmen van het op hol geslagen immuunsysteem, zodat de ontstekingen stoppen of verminderen.

Artrose en ontsteking

Hoewel het bij artrose gaat om slijtage van het kraakbeen, kunnen er bij deze aandoening veelal ook ontstekingen ontstaan. Minuscule losgekomen schilfertjes zorgen voor irritatie in de gewrichten. Het lichaam start een ontstekingsreactie in een poging om deze fragmenten op te ruimen. Dit zorgt voor de pijn en stijfheid bij artrose. Helaas kan beschadigd kraakbeen zich niet meer herstellen. Wat weg is, groeit niet meer terug. Dus bij artrose is uw enige optie om de ontstekingen te bestrijden. Dit vermindert de pijn en maakt de gewrichten soepeler. Bovendien wordt de slijtage van het kraakbeen afgeremd, omdat de ontstekingen niet langer meer in dit weefsel kunnen ‘prikken’.

Fibromyalgie en ontsteking

Bij deze aandoening worden niet de gewrichten getroffen, maar de spieren en het bindweefsel. Fibromyalgie gaat gepaard met chronische pijn en stijfheid verspreid over het hele lichaam. Wetenschappers hebben nog steeds niet kunnen achterhalen wat nu de exacte oorzaak is van deze toch wel ‘onzichtbare’ ziekte. De patiënten hebben meestal een gezond uiterlijk.

Onderzoek toont bovendien geen afwijkingen in de bloedspiegel, spieren of bindweefsel aan. Daarom is het voor artsen heel moeilijk om een diagnose te stellen. Vast staat wel, dat de klachten niet worden veroorzaakt door ontstekingen. Dus het immuunsysteem speelt bij fibromyalgie geen rol.

Wetenschappers hebben aanwijzingen dat het disfunctioneren van het zenuwstelsel wel eens de primaire boosdoener zou kunnen zijn. Daarnaast is recent een ‘handtekening’ in de hersenen ontdekt, waarmee met 93 procent zekerheid de aanwezigheid van fibromyalgie kan worden vastgesteld.

Hart- en vaatziekten en ontstekingen

Veel 40-plussers hebben last van ontstoken vaatwanden en hebben daardoor een serieuze kans op hart- en vaatziekten. Deze ontstekingen zijn het gevolg van opeenhoping van cholesteroltegen de vaatwanden van de aderen. Het afweersysteem ziet deze plaquevorming als een verwonding en start ontstekingsreacties in een poging om de schade weer te herstellen. Daarbij kan een bloedstolsel ontstaan dat daarmee voor verdere vernauwing zorgt, en een vernauwd bloedvat uiteindelijk helemaal kan afsluiten. Dit kan een hartaanval of een beroerte veroorzaken. Het is dus essentieel voor het behoud van een goede gezondheid om regelmatig door uw huisarts uw cholesterol te laten controleren.

Diabetes en ontstekingen

Ontsteking en diabetes type 2 zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Artsen weten echter nog niet wat de rol van ontstekingen bij ‘ouderdomsdiabetes’ is. Sommige wetenschappers vermoeden, dat door overgewicht de ontstekingen in gang worden gezet. Daardoor kunnen lichaamscellen insuline moeilijker gebruiken. Er is dus een goede reden om actief af te gaan vallen op het moment dat u te zwaar bent. Dit is een belangrijke stap om uw risico op diabetes type 2 te verlagen.

Ziekte van Alzheimer en ontsteking

Chronische hersenontsteking wordt vaak gezien bij mensen met deze vorm van dementie. Wetenschappers begrijpen nog niet precies hoe dat werkt. Maar zijn er wel van overtuigd, dat ontstekingen een actieve rol kunnen spelen bij de ziekte van Alzheimer. Er wordt nu onderzocht of ontstekingsremmende medicijnen (NSAIDs) deze degeneratieve hersenaandoening onder controle kunnen houden. De resultaten zijn tot nu toe wisselend.

Voeding en ontsteking

Voeding heeft een belangrijke invloed op ontstekingen in uw lichaam. Hier volgt een overzicht van wat u het beste kunt eten en vermijden:

Ontstekingsremmende voeding:

• Fruit en groenten (vooral bladgroenten en bessen)
• Volle granen
• Plantaardige eiwitten (bonen en ongezouten noten)
• Vette vis rijk aan omega-3-vetzuren (haring, zalm, tonijn en sardines)
• Zuivelproducten met probiotica

Ontstekingsbevorderende voeding:

• Verzadigde vetten
• Rood en bewerkt vlees
• Volvette zuivelproducten
• Bewerkte voedingsmiddelen
• Geraffineerde koolhydraten
• Suikerrijke producten

Bewegen en ontstekingen

Zelfs als u reumatoïde artritis of artrose hebt, geeft bewegen vele voordelen. Zo maakt u de spieren rond uw gewrichten sterker, waardoor de aangetaste gewrichten meer steun krijgen. Dit zorgt voor minder pijn en stijfheid. Bovendien helpt bewegen om overtollige kilo’s kwijt te raken. En met een gezond gewicht worden de ontstekingen beter onder controle gehouden. Ga daarom minimaal vijf keer per week een half uurtje wandelen, fietsen of zwemmen. Voor mensen met ernstige gewrichtsklachten is bewegen in warm water een uitstekende optie. De watertemperatuur (rond 30-32 graden) vermindert de stijfheid en het water ondersteunt uw gewrichten, waardoor u zich gemakkelijker kunt bewegen. Begin met rustige oefeningen zoals wandelen in het water of zachte strekoefeningen. Vraag uw fysiotherapeut om een persoonlijk oefenprogramma.

Nachtrust en ontstekingen

Onderzoek heeft aangetoond dat mensen die slecht slapen meer last van ontstekingen hebben (1,2,3).Voor volwassenen wordt 7 tot 9 uur slaap per nacht aanbevolen. Wetenschappers weten nog niet precies hoe dit werkt. Mogelijk worden de nachtelijke herstelwerkzaamheden aan uw lichaam door slaapgebrek minder goed uitgevoerd. Een goede reden dus om van slapen een prioriteit te maken.

Roken en ontstekingen

Stoppen met roken kan bijdragen aan het verminderen van ontstekingen. Uit onderzoek (4) blijkt, dat door roken de ontstekingen bij reumatoïde artritis verergeren en de reactie op reuma-medicijnen vermindert. Ook kan deze ongezonde gewoonte leiden tot lage rugpijn. De bloedtoevoer naar de tussenwervelschijven neemt af, waardoor dit weefsel gaat slijten. Dit kan uiteindelijk leiden tot ontstekingen in de onderrug. Nicotine heeft ook een verwoestende invloed op uw bloedvaten, omdat deze organische verbinding ontstekingsreacties in gang zet.

Natuurlijke ingrediënten en ontstekingen

Er zijn een aantal kruiden die kunnen helpen om ontstekingen in het lichaam te bestrijden. Al sinds de oudheid worden gemberwortel (lees meer over gember tegen artrose), kaneel, kruidnagel en zwarte peper voor dit doeleinde gebruikt. Tegenwoordig kiezen steeds meer mensen met artrose en reumatoïde artritis voor vloeibare groenlipmossel, curcumine of zwarte bes-blad.

Dit zijn natuurlijke ontstekingsremmers die vooral werken in het gebied van de gewrichten. Mensen een te lage vitamine D status in het lichaam, hebben ook meer last van ontstekingen. Het is echter nog niet duidelijk of extra inname van deze vitamine dit kan verhelpen.

Natuurlijk mogen omega 3-vetzuren op dit lijstje niet ontbreken. De EPA en DHA in vette zeevis kunnen helpen om ontstekingen te verminderen. De groenlipmossel is echter krachtiger, omdat dit weekdier meer ontstekingsremmende omega 3-vetzuren aan boord heeft, waaronder een aantal zeer zeldzame.

Om ontstekingen aan de binnenkant van uw vaatwanden te bestrijden, kunt u het beste kiezen voor Rode gist rijst. Dit bevat een hoge concentratie Monacoline K die de aanmaak van cholesterol in de lever afremt en de onderlinge verhouding tussen LDL- en HDL-cholesterol verbetert. Daardoor wordt het afzettingsproces van vetstoffen tegen de vaatwanden afgeremd en neemt de kans op ontstekingen af.

Veelgestelde vragen over ontstekingen

Bronnen

1. Dzierzewski JM, Donovan EK, Kay DB, Sannes TS, Bradbrook KE. Sleep Inconsistency and Markers of Inflammation. Front Neurol [Internet]. 2020 [cited 2025 Feb 14];11:1042. Available from: https://www.frontiersin.org/journals/neurology/articles/10.3389/fneur.2020.01042/full

2. Patel SR, Zhu X, Storfer-Isser A, Mehra R, Jenny NS, Tracy R, et al. Sleep duration and biomarkers of inflammation. Sleep [Internet]. 2009 [cited 2025 Feb 14];32(2):200-4. Available from: https://academic.oup.com/sleep/article-abstract/32/2/200/3741730

3. Het effect van slaaptekort op het immuunsysteem (link)

4. Lee J, Taneja V, Vassallo R. Cigarette smoking and inflammation: cellular and molecular mechanisms. J Dent Res [Internet]. 2012 [cited 2025 Feb 14];91(2):142-9. Available from: https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0022034511421200

Uw nek heeft een fulltime job. Deze vitale schakel tussen uw hoofd en lichaam draait, knikt en buigt bijna 24 uur per dag. Het is dan ook niet zo vreemd, dat er soms pijn in de nek kan ontstaan. Dit kan vele oorzaken hebben. De mogelijke oorzaken van nekpijn zetten we voor u op een rijtje samen met de mogelijke remedies om pijn te voorkomen of te bestrijden.

1. Verkeerde slaappositie

U wordt ’s morgens wakker met een stijve en pijnlijke nek? Misschien bent u in een stoel in slaap gevallen of heeft u die nacht op een ander of verkeerd kussen gelegen. Het kan ook zijn dat u in een rare positie heeft geslapen, waardoor er spanning op uw nek is ontstaan. Deze nekklachten komen vaak voor en zijn meestal niet ernstig. Met een beetje rust en Paracetamol zijn ze snel weer verdwenen. Om deze nekklachten te voorkomen, kunt u het beste op uw rug slapen en kiezen voor een comfortabel kussen met een goede positie onder uw hoofd.

2. Ongewone nekpositie

Nekpijn kan ook ontstaan als u iets doet met uw nek wat u meestal niet doet. Bijvoorbeeld tijdens een vliegshow naar de lucht staren. Of in de bovenste ring van een voetbalstadion naar beneden kijken om de wedstrijd te kunnen volgen.

Na een tijdje kan er pijn in de nek ontstaan. Dat komt door de nekspieren, die niet gewend zijn om langdurig deze ongewone houding aan te nemen. Probeer deze situaties dus te vermijden als het niet echt nodig is. En als het niet anders kan, beweeg dan uw nek regelmatig alle richtingen uit om de spieren soepel te houden. Met rust en Paracetamol kunt u deze nekpijn bestrijden. Blijft de pijn een paar dagen aanhouden, ga dan even bij uw huisarts langs.

3. WhatsApp nek

Dit is een serieuze vorm van nekpijn. Deze ontstaat als u te lang met uw hoofd gebogen op uw smartphone of tablet kijkt. Daardoor raken de spieren en pezen in het gebied van de nek overbelast. Om nekklachten te voorkomen, kunt u beter uw smartphone of tablet wat hoger houden. Dan hoeft u uw hoofd niet of nauwelijks te buigen. Ook kunt u overwegen om (in het geval van WhatsApp) het programma op uw computer of laptop te installeren. Bij lange conversaties is dit tevens gemakkelijker met het typen.

Neem verder regelmatig een pauze en doe dan wat nek- en schouderoefeningen. Meer lichaamsbeweging maakt u sterker en flexibeler, waardoor ook de spieren van uw nek u beter kunnen beschermen.

4. ‘Stinger’

Er wordt gesproken van een ‘stinger’ wanneer een zenuw in uw nek plotseling wordt samengedrukt en uitgerekt. Er ontstaat een stekende pijn in de hals. Dit voelt als een elektrische schok die uitstraalt naar de schouders en soms ook naar de armen en handen. Dit duurt slechts een paar minuten. Daarna kunt u nog dagen- of wekenlang tintelingen, gevoelloosheid en zwakte in beide armen ervaren. U zult meestal zonder behandeling weer van een ‘stinger’ herstellen.

Komt dit vaak voor of blijven de klachten langdurig aanwezig? Dan is het verstandig om naar de huisarts te gaan. Hij kan u doorsturen aan een oefentherapeut om uw nekgewrichten en -spieren te versterken. Hij kan u ook naar een specialist doorverwijzen om littekenweefsel te verwijderen dat uw zenuwen kan beschadigen.

5. Whiplash

Een whiplash kunt u oplopen, wanneer u plotseling van achteren met een hevige klap wordt geraakt. In de meeste gevallen ontstaat dit letsel door een auto-ongeluk. Uw hoofd gaat als een zweepslag naar voren en dan weer naar achteren. Daardoor wordt de halswervelkolom overmatig uitgerekt en gebogen.

Naast nekpijn kunnen ook hoofdpijn, gevoelloosheid, tintelingen en pijn in de bovenrug of armen ontstaan bij een whiplash. De arts zal pijnstillers voorschrijven en eventueel een nekkraag om de nekspieren te ontlasten. Ook kan hij u doorverwijzen naar een fysiotherapeut om uw houding te verbeteren en uw nekspieren te trainen. Normaal gesproken herstelt u binnen een jaar van een whiplash.

6. Nekhernia

Een nekhernia wordt veroorzaakt door een uitstulping op één van de tussenwervelschijven van de halswervelkolom. Deze knobbel kan op een zenuw gaan drukken. Daardoor ontstaat pijn in de nek die kan uitstralen naar de schouders, rug en armen. In bijna alle gevallen gaan deze klachten weer vanzelf over. Eventueel kan de arts pijnstillers, fysiotherapie of gedoseerde rust voorstellen. Bij ernstige en snel optredende uitvalsverschijnselen, wordt meestal tot een operatie besloten.

7. Wervelkanaalstenose

Deze klacht ontstaat wanneer het wervelkanaal in de nek vernauwd is. Daardoor raken de zenuwen en ruggenmerg bekneld en ontstaat er pijn.

Cerviale kanaalstenose is vaak het gevolg van veroudering en dit komt dan ook veel voor bij mensen van 50 jaar en ouder. Maar ook osteoporose, artrose en tumoren kunnen een rol spelen bij deze aandoening.

Een ontstekingsremmende pijnstiller kan helpen om de pijnklachten in uw nek te verlichten. Ook een aantal behandelingen door een fysiotherapeut kunnen helpen om de conditie van uw nek te verbeteren. In ernstige gevallen kan er een operatie aan de nek worden uitgevoerd, waarbij de druk op de halswervelkolom wordt verminderd.

8. Botsporen

Dit zijn kleine en harde gezwellen op het botweefsel van de nekwervelkolom. Het is heel normaal dat deze botsporen (ook wel papegaaienbek of osteofyt genoemd) worden gevormd boven de leeftijd van 50 jaar. Zij kunnen echter tegen het ruggenmerg en de zenuwen drukken. Er ontstaat dan een stijve nek met een doffe pijn in de armen. Ook kunnen botsporen hoofdpijn veroorzaken. U kunt de klachten bestrijden met Paracetamol en ontstekingsremmende pijnstillers. Wanneer deze botsporen uw bewegingsvrijheid teveel beperken, dan kunnen ze operatief worden verwijderd.

9. Spinal Tumor

Dit is een tumor die meestal uit een ander deel van uw lichaam naar uw ruggenwervelkanaal is uitgezaaid. Het kan echter ook in het nekwervelkanaal ontstaan. Daar drukt de tumor tegen de zenuwen, met pijn als gevolg. Bovendien kan er zwakheid en gevoelloosheid in de armen en benen optreden.

De chirurg kan een deel van de tumor verwijderen, zodat de druk op de zenuwen wordt verminderd. Daarna kan de rest van de tumor vernietigd worden door bestraling of chemotherapie.

10. Nekartrose

Bij het ouder worden kan het kraakbeen van de tussenwervelschijven droger worden. Daardoor gaan het slijten. Als gevolg daarvan ontstaan kleine uitsteekseltjes op het bot die tegen de zenuwbanden gaan drukken. Dit kan een oorzaak zijn van pijn in de nek. Artrose in de nek gaat gepaard met pijn, stijfheid, hoofdpijn en pijn in de schouders en armen.

In een later stadium kunnen ook tintelingen en gevoelloosheid optreden. De nek voldoende rust geven – al dan niet door het dragen van een nekbrace – is belangrijk bij artrose in de nek. Daarnaast zal de arts vaak ontstekingsremmende pijnstillers voorschrijven en u doorverwijzen naar een fysiotherapeut.

11. Spanningshoofdpijn

Spanningshoofdpijn kan een oorzaak zijn van pijn in de nek en schouders. Dit is de meest voorkomende vorm van hoofdpijn en kan uitstralen naar de nek en de schouders. De pijn in het hoofd is drukkend, kan aanvoelen als een knellende band of zeurend van aard zijn. Dit kan dus ook pijn aan de nek veroorzaken.

Spanningshoofdpijn kan het gevolg zijn van een hoge bloeddruk, een opgelopen hoofdletsel in het verleden of erfelijke zijn. In sommige families is er minder grijze stof in de hersengebieden aanwezig, die in verband wordt gebracht met het voelen van pijn. De behandeling van spanningshoofdpijn bestaat uit Paracetamol of een pijnstillende ontstekingsremmer, zoals naproxen of ibuprofen.

12. Stijve nek

Een stijve nek kan meerdere oorzaken hebben. Eén oorzaak kan zijn pijn in de nekspieren. Maar deze vervelende klacht kan ook ontstaan door slijtage van de halswervels, slijtage van het botvlies of een beschadiging van de banden of pezen. Een stijve nek kan een oorzaak zijn van pijn in de schouders, armen, hoofd en hoog in de rug. Bij een stijve nek kan paracetamol of een ontstekingsremmende pijnstiller verlichting brengen.

13. Andere oorzaken van pijn in de nek

Een verrekt of gescheurd spiertje kan ook een oorzaak zijn van pijn aan de nek. Deze blessure kan ontstaan door een onverwachte beweging, overbelasting of te intensief sporten. Het spiertje zal zich snel weer herstellen, zodat de pijn verdwijnt. Nog een oorzaak van pijn in de nek is een koude luchtstroom of tocht. Dit kan een pijnlijk en stijf gevoel in de nek geven.

Pijn in de gewrichten? Dan is beweging misschien het laatste waar u aan denkt. U heeft angst dat de pijn toeneemt en het slijtageproces van het kraakbeen wordt versneld. Toch heeft bewegen veel voordelen voor mensen met artrose. In dit artikel zet Healthcarechain deze allemaal voor u op een rijtje.

Het lijkt misschien tegenstrijdig, maar beweging kan in veel gevallen helpen bij het verminderen van gewrichtspijn. De belangrijkste reden waarom mensen met artrose vaak terughoudend zijn om te bewegen, is de angst voor pijn. Daarnaast zijn veel mensen bang dat fysieke inspanning het afbraakproces van het kraakbeen in het aangetaste gewricht kan versnellen.

Verschillende studies en praktijkervaringen van medische specialisten hebben echter aangetoond dat beweging wel degelijk gunstig kan zijn voor mensen met artrose.

Verbeterde smering van gewrichten

Bij artrose kan de hoeveelheid gewrichtsvloeistof verminderen. Deze vloeistof fungeert als een soort smeermiddel dat helpt om de gewrichten soepel over elkaar te laten glijden en beschermt bovendien het kraakbeen tegen slijtage.

Als de hoeveelheid gewrichtsvloeistof afneemt, ontstaat er meer wrijving tussen de gewrichtsoppervlakten, wat leidt tot pijn, stijfheid en slijtage. Wanneer u zich beweegt, wordt de productie van dit ‘gewrichtsmeermiddel’ gestimuleerd, waardoor u zich soepeler kunt bewegen met minder pijn.

Meer voeding voor kraakbeen

Gewrichtsvloeistof levert ook voedingsstoffen aan het kraakbeen. Omdat dit weefsel zelf geen bloedvaten bevat, is het afhankelijk van beweging voor een adequate aanvoer van bouwstoffen en de afvoer van afvalstoffen. Bij elke stap die u neemt, wordt het kraakbeen in uw heup en knie samengedrukt. Zodra dit flexibele weefsel zich weer ontspant, worden essentiële voedingsstoffen in het kraakbeen gepompt.

Verbeterde bloedcirculatie in en om gewricht

Beweging stimuleert de bloedcirculatie naar verschillende delen van het lichaam, inclusief de gewrichten. Dit zorgt voor een efficiëntere aanvoer van voedingsstoffen en zuurstof naar spieren en andere weefsels rondom het aangetaste gewricht.

Hoewel kraakbeen zelf niet direct van bloed wordt voorzien, profiteren de omliggende structuren wel van een optimale bloedtoevoer. Dit draagt indirect bij aan een betere werking van gewrichten die door artrose zijn aangetast.

Bovendien kunnen ontstekingsremmende pijnstillers en natuurlijke ontstekingsremmers zoals Proflexen sneller het aangetaste gebied bereiken wanneer de bloedtoevoer is verhoogd.

Sterkere spieren voor meer ondersteuning

Door regelmatig te bewegen kunnen de spieren rondom de gewrichten sterker worden. Dit helpt om de gewrichten beter te ondersteunen en de belasting op het kraakbeen te verminderen. Sterkere spieren nemen meer van deze belasting op zich, die anders direct op het gewricht zou drukken. Dit kan de slijtage van het al aangetaste kraakbeen verminderen en verdere degeneratie vertragen. Bovendien kan dit leiden tot een afname van pijn in de gewrichten.

Versterkte spieren kunnen ook helpen bij het stabiliseren van het gewricht, wat abnormale of schadelijke bewegingen kan beperken die anders meer schade aan het kraakbeen zouden kunnen veroorzaken.

Minder druk op gewrichten door verlies van overgewicht

Overgewicht is een belangrijke risicofactor voor gewrichtspijn. Beweging kan bijdragen aan gewichtsverlies, wat de belasting op voornamelijk de gewichtsdragende gewrichten -zoals heupen en knieën -vermindert.

Elke extra kilo lichaamsgewicht resulteert in een drie- tot zesmaal hogere belasting op de knieën en heupen bij het lopen. Dit betekent dat drie kilo overgewicht kan resulteren in minimaal negen kilo extra druk op deze gewrichten.

Gewichtsverlies kan daarom serieus bijdragen aan het vertragen van kraakbeenslijtage en het verminderen van gewrichtspijn.

Meer lichaamseigen pijnstillers én verbeterde slaap

Fysieke activiteit verhoogt de productie van endorfines, neurotransmitters die het lichaam aanmaakt als reactie op pijn. Deze stoffen fungeren als interne pijnstillers en kunnen helpen bij het verminderen van symptomen die gepaard gaan met artrose. Daarnaast kan beweging de slaapkwaliteit en gemoedstoestand verbeteren, wat indirect bijdraagt aan een betere pijnbeheersing.

Ontstekingsremmend Effect

Matige lichaamsbeweging kan ontstekingsremmende effecten hebben, wat voordelig kan zijn bij gewrichtspijn. Effectieve vormen van beweging voor mensen met artrose zijn wandelen, fietsen, zwemmen, Tai Chi en yoga.

Dossier artrose

Meer weten over artrose? In ons Artrose Dossier vindt u heel veel informatie over de gewrichtsaandoening, zoals veelvoorkomende vormen van artrose, achtergrondartikelen, tips, leefstijladviezen en oefeningen.

Dat muziek vaak een goede pijnstiller is, is al sinds 1960 bekend. Wetenschappers hebben lange tijd geworsteld om dit fenomeen volledig te begrijpen. Chinese en Amerikaanse wetenschappers hebben belangrijke ontdekkingen gedaan over hoe geluid de pijn verdrijft bij muizen. En wat heel bijzonder is: dit effect werd zelfs waargenomen bij zeer onaangename geluiden.

Al in 1960 hebben studies aangetoond dat muziek en andere geluiden acute en chronische pijn kunnen helpen verlichten. Hoe de hersenen deze pijnvermindering precies bewerkstelligen is echter lang onduidelijk gebleven.

Een internationaal team van wetenschappers heeft nu specifieke netwerken van zenuwcellen in de hersenen geïdentificeerd die door geluid pijn bij muizen kunnen afremmen.

Deze bevinding kan bijdragen aan de ontwikkeling van veilige methodes om pijn te bestrijden, zoals bij artrose en reumatoïde artritis. Sinds deze ontdekking zijn er verschillende vervolgstudies uitgevoerd die de therapeutische mogelijkheden verder onderzoeken.

Neurale processen

De baanbrekende studie – geleid door het National Institute of Dental and Craniofacial Research in China – werd in juli 2022 gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Science. Recent onderzoek heeft de bevindingen verder onderbouwd en uitgebreid.

“We hebben effectievere methodes nodig om acute en chronische pijn te beheersen. En dat begint met het bestuderen van neurale processen in de hersenen die pijn reguleren,” zegt onderzoeksleider professor Rena D’Souza.

“Door het circuit bloot te leggen – dat zorgt voor pijnverlichtende effecten door geluid bij muizen – doen we een schat aan kennis op. Die kan aan de basis staan van nieuwe pijntherapieën bij mensen.”

Klassieke muziek en geluidstherapie

De onderzoekers stelden muizen met ontstoken poten eerst bloot aan drie soorten geluid: een aangenaam stuk klassieke muziek, een onaangename mix van hetzelfde muziekstuk en witte ruis. Verrassend genoeg verminderde alle drie de geluiden – ongeveer op het niveau van fluisteren – de pijngevoeligheid bij de muizen. Als de volumeknop hoger werd gedraaid, werd er geen effect gemeten.

“We waren echt verrast dat het niveau van geluid er toe zou doen. En dus niet het soort geluid of de aangenaamheid daarvan,” zegt D’Souza. Deze bevinding heeft belangrijke implicaties voor de ontwikkeling van geluidstherapieën, waarbij het volume een cruciale factor blijkt te zijn.

Hersencircuits en toekomstige toepassingen

Om de hersencircuits die aan dit effect ten grondslag liggen te onderzoeken, gebruikten de onderzoekers niet-infectieuze virussen in combinatie met fluorescerende eiwitten. Daarmee konden ze verbindingen tussen hersengebieden traceren. Ze ontdekten een specifieke route die informatie over geluid ontvangt en verwerkt. Deze staat in verbinding met de thalamus, een belangrijke hersenkern die onder andere betrokken is bij het verwerken van pijnsignalen.

Vervolgonderzoek richt zich nu op het vertalen van deze bevindingen naar klinische toepassingen bij mensen. Wetenschappers onderzoeken of vergelijkbare hersenprocessen bij mensen dezelfde effecten hebben als bij muizen. Ook wordt er gekeken naar de mogelijke ontwikkeling van gepersonaliseerde geluidstherapieën voor verschillende soorten pijn.

Praktische toepassingen in de gezondheidszorg

De inzichten uit dit onderzoek hebben geleid tot nieuwe experimenten in ziekenhuizen en klinieken, waar geluidstherapie wordt geïntegreerd in pijnmanagementprogramma’s. Hoewel meer onderzoek nodig is, suggereren voorlopige resultaten dat zorgvuldig gekalibreerde geluidstherapie een waardevolle aanvulling kan zijn op bestaande pijnbehandelingen.

Dit onderzoeksveld blijft zich ontwikkelen, en wetenschappers zijn optimistisch over de mogelijkheden om geluid en muziek effectiever in te zetten bij pijnbestrijding. De combinatie van traditionele pijnbestrijding met deze nieuwe inzichten in geluidstherapie zou in de toekomst kunnen leiden tot meer holistische en effectieve behandelmethoden.

De medische wereld staat op het punt van een belangrijke doorbraak in de behandeling van knie-artrose. Dankzij innovatieve technologie ontwikkeld in Australië kunnen artsen nu een ‘digitale tweeling’ maken van patiënten – een gepersonaliseerde computersimulatie die exact nabootst hoe iemand beweegt. Deze ontwikkeling biedt nieuwe mogelijkheden voor de behandeling van een aandoening die wereldwijd miljoenen mensen treft.

Wat is een Digitale Tweeling?

Een digitale tweeling is een exacte virtuele kopie van een persoon, specifiek gericht op hun bewegingspatronen en biomechanica. Dr. Claudio Pizzolato, verbonden aan de Gold Coast Orthopedic Research Alliance van de Griffith Universiteit, heeft deze technologie ontwikkeld om beter te begrijpen hoe mensen hun spieren en gewrichten gebruiken tijdens het bewegen.

De digitale avatar wordt gecreëerd met behulp van geavanceerde medische scantechnieken. Het bijzondere aan deze technologie is dat ze in staat is om in real-time de krachten te berekenen die tijdens het lopen op de knie worden uitgeoefend. Dit geeft artsen en therapeuten een ongekend gedetailleerd inzicht in de mechanische belasting van het kniegewricht.

Hoe Werkt het in de Praktijk?

Wanneer een patiënt wordt gescand, wordt alle relevante informatie over hun lichaamsbouw, bewegingspatronen en biomechanische eigenschappen verwerkt in de computer. Dit resulteert in een gepersonaliseerde avatar die exact weergeeft hoe de persoon beweegt. Op het computerscherm kunnen artsen precies zien welke krachten er op verschillende delen van de knie worden uitgeoefend tijdens verschillende bewegingen.

Deze gedetailleerde informatie stelt medische professionals in staat om:

1. Precies te zien waar overmatige belasting plaatsvindt
2. Te begrijpen hoe individuele bewegingspatronen bijdragen aan knieproblemen
3. Specifieke aanpassingen voor te stellen die de belasting kunnen verminderen

Persoonlijke Behandeling op Maat

Het grote voordeel van deze technologie is de mogelijkheid tot extreme personalisatie. Waar voorheen algemene bewegingsadviezen werden gegeven, kan nu voor iedere patiënt een volledig op maat gemaakt trainingsprogramma worden ontwikkeld. Dit programma houdt rekening met de unieke manier waarop iemand beweegt en de specifieke kenmerken van hun knie-artrose.

Dr. Pizzolato legt uit dat deze persoonlijke aanpak essentieel is voor het succes van de behandeling. Door patiënten te leren hoe ze kunnen bewegen op een manier die vriendelijker is voor hun kniegewrichten, hoopt men niet alleen de pijn te verminderen, maar ook de progressie van artrose te vertragen of zelfs te voorkomen.

Toekomstperspectief

Hoewel deze technologie momenteel vooral in Australië wordt toegepast, biedt ze veelbelovende mogelijkheden voor de toekomst van artrosezorg wereldwijd. De verwachting is dat digitale tweelingen een steeds belangrijkere rol zullen gaan spelen in de orthopedische zorg. Ze kunnen bijdragen aan:

• Vroegere diagnose van knieproblemen
• Betere preventie van verdere gewrichtsslijtage
• Effectievere revalidatieprogramma’s
• Verminderd gebruik van pijnmedicatie

Conclusie

De ontwikkeling van digitale tweelingen voor de behandeling van knie-artrose markeert een belangrijke stap voorwaarts in de orthopedische zorg. Door de combinatie van geavanceerde technologie met persoonlijke zorg ontstaan nieuwe mogelijkheden om deze veel voorkomende aandoening effectiever te behandelen. Hoewel de techniek nog in ontwikkeling is, biedt ze nu al hoop voor miljoenen mensen die dagelijks leven met de gevolgen van knie-artrose.

Voor patiënten betekent dit dat er in de toekomst mogelijk veel gerichtere en effectievere behandelingen beschikbaar komen, waarbij technologie en persoonlijke zorg hand in hand gaan om de beste resultaten te bereiken.

Moe door reuma? 9 tips om vermoeidheid te verdrijven

Vermoeidheid is een van de meest voorkomende klachten bij mensen met reuma. Deze vermoeidheid is vaak overweldigend en verschilt sterk van de normale vermoeidheid die iedereen wel eens ervaart. Het kan je dagelijkse leven ernstig beïnvloeden en je belemmeren in je werk, sociale contacten en hobby’s. Gelukkig zijn er verschillende manieren om met deze vermoeidheid om te gaan en je energie beter te beheren.

Waarom veroorzaakt reuma vermoeidheid?

Bij reuma speelt chronische ontstekingsactiviteit in het lichaam een belangrijke rol. Deze ontstekingen kosten het lichaam veel energie, waardoor vermoeidheid ontstaat. Daarnaast kunnen pijn, stijfheid en verminderde conditie ook bijdragen aan het gevoel van uitputting. Het is belangrijk te begrijpen dat deze vermoeidheid een direct gevolg is van je ziekte en niet ’tussen je oren’ zit.

Effectieve tips tegen reuma-vermoeidheid

1. Plan je activiteiten zorgvuldig

Een goede planning begint met het bijhouden van een activiteitendagboek. Noteer een week lang welke activiteiten je doet en hoeveel energie deze kosten. Gebruik bijvoorbeeld een schaal van 1 tot 10. Verdeel vervolgens zware taken (score 7-10) over verschillende dagen en plan deze in de ochtend als je energie meestal het hoogst is. Neem na elke intensieve activiteit minimaal 30 minuten rust. Maak ook gebruik van een weekplanner waarin je belangrijke taken en afspraken noteert, zodat je een goed overzicht houdt en niet te veel hooi op je vork neemt.

2. Beweeg regelmatig, maar met mate

Begin elke dag met 10-15 minuten lichte rekoefeningen om stijfheid te verminderen. Bouw je conditie geleidelijk op door bijvoorbeeld drie keer per week 20 minuten te wandelen. Verhoog dit elke week met 5 minuten tot je 45 minuten aaneen kunt wandelen. Kies bij voorkeur voor laagdrempelige bewegingsvormen zoals wandelen in de natuur, hydrotherapie (oefeningen in warm water), of tai chi. Deze activiteiten zijn mild voor je gewrichten maar effectief voor je conditie. Stop altijd als je pijn toeneemt en luister goed naar je lichaam.

3. Zorg voor goede nachtrust

Ontwikkel een vast avondritueel dat je lichaam voorbereidt op de nacht. Begin bijvoorbeeld anderhalf uur voor bedtijd met dimmen van fel licht en het vermijden van beeldschermen. Neem een warm bad of douche om je spieren te ontspannen. Zorg voor een slaapkamer die koel (tussen 16-18 graden), donker en stil is. Investeer in een goed matras en kussens die je gewrichten ondersteunen. Als je ’s nachts wakker wordt door pijn, heb dan een back-up plan klaar zoals ontspanningsoefeningen of rustige muziek.

4. Let op je voeding

Start de dag met een eiwitrijk ontbijt zoals volkoren brood met ei of yoghurt met noten en fruit. Dit geeft je een stabiel energieniveau. Eet elke 2-3 uur kleine porties om je bloedsuikerspiegel constant te houden. Kies voor ontstekingsremmende voeding zoals vette vis (zalm, makreel), groene bladgroenten, noten, en gebruik kurkuma en gember in je gerechten. Drink minimaal 2 liter water per dag en vermijd frisdrank en alcoholische dranken. Houd een voedingsdagboek bij om te ontdekken welke voedingsmiddelen invloed hebben op je energieniveau.

5. Leer je grenzen kennen

Gebruik een energiedagboek waarin je elk uur je energieniveau (1-10) noteert en welke activiteiten je hebt gedaan. Na enkele weken zie je patronen in wat energie kost en wat energie geeft. Bepaal je persoonlijke signalen van overbelasting, zoals hoofdpijn of toegenomen gewrichtspijn. Stop met activiteiten voordat je deze signalen ervaart. Oefen met het zeggen van ‘nee’ tegen verzoeken als je energieniveau laag is. Bedenk van tevoren enkele vriendelijke manieren om grenzen aan te geven.

6. Pas je werkomgeving aan

Bespreek met je bedrijfsarts of arbeidsfysiotherapeut welke aanpassingen helpend kunnen zijn. Denk aan een sta-zit bureau, een ergonomische muis en toetsenbord, of een aangepaste bureaustoel. Verdeel je werkdag in blokken van maximaal 45 minuten, gevolgd door een korte pauze waarin je beweegt. Maak gebruik van spraaksoftware als typen te belastend is. Plan belangrijke vergaderingen of deadlines op momenten waarop je energie meestal het hoogst is.

7. Zoek steun bij anderen

Word lid van een lokale of online reumapatiëntenvereniging waar je ervaringen kunt delen met lotgenoten. Maak een lijst van praktische taken waarbij je hulp kunt gebruiken en bespreek deze met familie en vrienden. Overweeg om een coach of psycholoog te raadplegen die je kan helpen bij het omgaan met de emotionele aspecten van chronische vermoeidheid. Organiseer regelmatig sociale activiteiten die weinig energie kosten, zoals een kopje thee drinken met een vriend(in).

8. Gebruik energiebesparende hulpmiddelen

Laat een ergotherapeut bij je thuis komen om te kijken welke dagelijkse activiteiten veel energie kosten. Er zijn vaak simpele oplossingen zoals een keukenkruk om zittend te kunnen koken, een toiletverhoger, of handgrepen in de douche. Gebruik een elektrische tandenborstel en andere elektrische hulpmiddelen waar mogelijk. Overweeg de aanschaf van een e-bike voor langere afstanden. De meeste zorgverzekeraars vergoeden een deel van deze hulpmiddelen.

9. Ontspan bewust

Start de dag met 10 minuten ademhalingsoefeningen: adem 4 tellen in, houd 4 tellen vast, adem 6 tellen uit. Download een mindfulness-app en doe dagelijks een korte meditatie. Plan elke dag minimaal één activiteit die je echt leuk vindt, zoals tekenen, muziek luisteren of in de tuin werken. Maak gebruik van ontspanningstechnieken zoals progressive spierontspanning of visualisatieoefeningen wanneer je merkt dat stress toeneemt.

Tot slot

Onthoud dat het managen van vermoeidheid bij reuma een persoonlijk proces is. Wat voor de een werkt, hoeft voor de ander niet effectief te zijn. Experimenteer met verschillende strategieën en stel je verwachtingen bij waar nodig. Bespreek je vermoeidheidsklachten ook met je reumatoloog of huisarts, zij kunnen je verder helpen met specifiek advies of doorverwijzen naar andere zorgverleners.

Het is belangrijk te accepteren dat je op sommige dagen minder kunt dan op andere dagen. Wees mild voor jezelf en vier de kleine overwinningen. Met de juiste aanpak en ondersteuning kun je leren beter om te gaan met reuma-vermoeidheid en je kwaliteit van leven verbeteren.

Als de polsen steeds meer pijn gaan doen…

De pols is het gewricht dat de arm met de hand verbindt. Het is een complex gewricht dat bewegingen in alle richtingen mogelijk maakt. Bij bijna alle bewegingen die we met de hand maken, is het polsgewricht betrokken.

Aardappelen schillen, typen op een toetsenbord, onkruid wieden en autorijden zijn stuk voor stuk voorbeelden van activiteiten die moeilijk uitvoerbaar zijn zonder goed beweegbare polsgewrichten. Ze worden dus gedurende de dag zeer intensief gebruikt. Wanneer de pols pijn gaat doen, kunnen veel handelingen niet meer goed worden uitgevoerd. Dat betekent, dat we beperkt worden in ons dagelijks functioneren. Ook het polsgewricht kan aangetast worden door artrose.

Hoe zit het polsgewricht in elkaar?

Het polsgewricht verbindt de uiteindes van het spaakbeen en de ellepijp met acht handwortelbeentjes. Deze botten zijn bedekt met een laagje kraakbeen, zodat ze soepel ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. Het polsgewricht wordt omgeven door gewrichtskapsel dat wordt ondersteund door gewrichtsbanden. De pols is nu typisch een onderdeel van het lichaam, waarvan we nauwelijks bewust zijn van het bestaan. Totdat er problemen in dit gewricht ontstaan en we ernstig beperkt worden in onze dagelijkse routine.

Oorzaak artrose in de pols

Doordat de pols uit meerdere botten is opgebouwd, is dit een broos en kwetsbaar gewricht. Het is dus zeer gevoelig voor slijtage. De belangrijkste oorzaak van polsartrose is dan ook veroudering. Een natuurlijk proces dat zich in alle gewrichten kan voordoen boven de leeftijd van 50 jaar.

De kraakbeen bekleding tussen het spaakbeen en de ellepijp en die van de handwortelbotjes wordt dunner en dunner en kan zelfs helemaal verdwijnen. Daardoor komt het onderliggende bot gedeeltelijk of helemaal bloot te liggen.

Artrose in de pols kan ook veroorzaakt worden door een ontstekingsreactie in het gewricht, zoals bij reumatoïde artritis. Het kraakbeen wordt daardoor aangetast en gaat afbrokkelen. Meestal worden bij reumatoïde artritis beide polsen aangetast.

Artrose kan ook ontstaan na een breuk van het pols of als dit gewricht langdurig te zwaar belast is geweest.

Symptomen van artrose in de pols

Pijn in de pols kan een belangrijke aanwijzing zijn dat het gewricht is aangetast door slijtage. Het gewricht kan minder goed worden bewogen, waardoor de handfunctie beperkt wordt. Ook kunnen er zwellingen en roodheid optreden. Bij sommige mensen is er bovendien een krakend geluid te horen als de pols bewogen wordt.

Diagnose bij artrose in de pols

Bij een vermoeden van polsartrose zal de huisarts u doorverwijzen naar een orthopedisch specialist. Aan de hand van een röntgenfoto kan hij vaststellen of er sprake is van slijtage van het kraakbeen. Dat de kraakbeenlaag (gewrichtsspleet) is afgenomen is hierop duidelijk te zien. Ook is bij verder gevorderde artrose in de pols op de foto goed waarneembaar dat de vorm van het polsgewricht onregelmatig is geworden.

Behandeling artrose in de pols

De meeste mensen belasten de polsen niet zwaar. In de regel zal de artrose in dit gewricht zich dus maar heel langzaam ontwikkelen. Wel is het belangrijk om de spieren rondom het polsgewricht sterk en soepel te houden. Wanneer deze goed getraind blijven, zal het versleten gewricht minder pijnlijk aanvoelen.

Daarom kan de arts u doorverwijzen naar een fysiotherapeut. Hij zal starten met oefeningen om de spieren sterk te houden en de bewegelijkheid van de pols te verbeteren. Het dragen van een brace om de pols beschermt het gewricht van buitenaf. Daardoor kan de pijn aanzienlijk minder worden.

Polsbraces zijn er in diverse soorten en hebben verschillende werkingen. Polsbraces zijn te onderscheiden in vier belangrijke soorten:

• Functionele polsbrace: Deze brace geeft de polsen ondersteuning als ze bezeerd of gewond zijn geraakt.
• Ontlader / Offloader polsbrace: Deze brace is ontworpen om hulp en ondersteuning te bieden aan mensen die lijden aan pols artrose.
• Rehabilitatie polsbrace: Deze brace is geschikt voor mensen die geopereerd zijn aan hun pols of aan het herstellen zijn van een blessure aan de pols. Deze brace biedt ondersteuning en voorkomt schadelijke pols bewegingen.
• Profylactische polsbrace: Deze brace is ontworpen om de polsen te beschermen tegen blessures. Denk aan contactsporten zoals volleybal en rugby.

Bij aanhoudende pijnklachten kan de arts ook ontstekingsremmers voorschrijven. Veel patiënten stoppen echter met het gebruik van deze medicijnen vanwege de vervelende bijwerkingen. Een mogelijk alternatief zijn  de ingrediënten vloeibare Groenlipmossel, Curcumine of Zwarte bes-blad. Dit zijn natuurlijke ontstekingsremmers die tot op heden nog geen bijwerkingen hebben laten zien.

Operatie bij artrose in de pols

Röntgenfoto van een pols-artrodese

Bij gevorderde artrose en bij blijvende pijn en beperkte bewegingsvrijheid kan een operatie overwogen worden. De arts zal u dan de pols-artrodese of de polsprothese adviseren. Bij een pols-artrodese wordt de pols vastgezet, waardoor de schanierfunctie verloren gaat. De handfunctie blijft echter intact. Als er een polsprothese geplaatst wordt, kan de pols zich nog wel enigszins blijven bewegen. Deze operatie kan alleen uitgevoerd worden als het bot nog van voldoende kwaliteit is.

Oefeningen bij artrose in de pols

Bij artrose in de pols kunnen oefeningen helpen om de mobiliteit te behouden, de pijn te verminderen en de spieren rondom het gewricht te versterken. Hier zijn enkele effectieve oefeningen die je kunt proberen. Doe ze rustig en zonder forceren. Stop als je pijn voelt en overleg bij twijfel met een fysiotherapeut.

Rekoefeningen

1. Polsbuiging en -strekking
   • Houd je arm gestrekt met de handpalm naar beneden.
   • Gebruik je andere hand om je pols voorzichtig naar beneden te buigen (vingers naar de grond).
   • Houd 10-15 seconden vast en ontspan.
   • Herhaal hetzelfde, maar buig nu de hand omhoog (vingers naar het plafond).
   • Herhaal 3-5 keer per kant.
2. Vingerspreiding
   • Spreid je vingers zo ver mogelijk uit en hou dit 5 seconden vast.
   • Ontspan en herhaal 10 keer.

Mobiliteitsoefeningen

3. Cirkelbewegingen
   • Draai je pols rustig in kleine cirkels, eerst met de klok mee, daarna tegen de klok in.
   • Doe dit 10 keer per kant.
4. Tafelglijder
   • Plaats je hand met de palm naar beneden op een tafel.
   • Schuif je hand naar voren en naar achteren zonder je pols op te tillen.
   • Herhaal 10 keer.

Krachtoefeningen

5. Knijpoefening
   • Gebruik een zachte bal of een stressbal en knijp er rustig in.
   • Houd 3-5 seconden vast en laat los.
   • Herhaal 10-15 keer.
6. Handdoekwringen
   • Neem een opgerolde handdoek en wring deze voorzichtig uit in beide richtingen.
   • Dit helpt de gripkracht te versterken.
   • Herhaal 10 keer.

Belangrijke tips

• Doe de oefeningen 1-2 keer per dag.
• Beweeg rustig en met controle.
• Forceer niets; stop bij scherpe pijn.
• Warm eventueel de pols op met een warm kompres voor je begint.

Wil je oefeningen aangepast aan jouw situatie? Overweeg dan een fysiotherapeut te raadplegen.

Reumatoïde artritis gaat vaak gepaard met een vermoeid, zwak en uitgeput gevoel. Dit wordt niet altijd alleen door de ziekteactiviteit veroorzaakt. Maar liefst 30 tot 70 procent van de patiënten kan bloedarmoede ontwikkelen.

Meestal gaat het om ‘anemia of chronic disease’, waarbij de ontsteking zelf de oorzaak is van bloedarmoede. Bij artrosepatiënten kunnen ontstekingsremmende pijnstillers effect hebben op het ijzergehalte in het bloed.

Niet alleen probleem bij reumatoïde artritis, maar ook bij artrose

Bloedarmoede of anemie komt veel voor bij reumatoïde artritis. Dit kan naast de ziekte-activiteit mede de oorzaak zijn, dat u zich vaak zo vermoeid, zwak en uitgeput voelt. Volgens een schatting heeft 30 tot 70 procent van de RA-patiënten de neiging om bloedarmoede te ontwikkelen.

Maar ook bij artrose ligt dit gevaar op de loer. Wat is anemie nu precies en wat is de relatie met reumatische aandoeningen? In dit artikel proberen wij daar een antwoord op te geven.

Wat is bloedarmoede?

Bij deze aandoening zitten er te weinig rode bloedcellen in het bloed of werken ze niet meer goed. In de rode bloedcellen zit het eiwit hemoglobine die zuurstof in uw longen opneemt en via het bloed bij alle cellen van uw lichaam aflevert. Bij anemie wordt er dus minder zuurstof vervoerd. Dit kan leiden tot diverse klachten. Naast vermoeidheid kunt u last krijgen van kortademigheid, duizeligheid, hartkloppingen, het gevoel flauw te vallen, zweten en hoofdpijn.

Bij ernstige bloedarmoede kan eveneens bleekheid optreden. Bij anemie wordt al snel gedacht aan ijzergebrek. Maar ook een tekort aan vitamine B12 en foliumzuur kan een rol spelen. Bij reumatoïde artritis is meestal de ontsteking de oorzaak. Dit wordt ‘anemia of chronic disease’ (ACD) genoemd. Deze aandoening wordt dus niet veroorzaakt door een gebrek aan ijzer of een andere voedingsstof.

Wat is ‘anemia of chronic disease’?

Patiënten met chronische ontstekingen lijden vaak aan dit type bloedarmoede. Hoewel er voldoende ijzer in het lichaam aanwezig is, is het gehalte in het bloed vaak zeer laag. Daardoor worden artsen veelal misleid. Het toedienen van ijzer heeft echter geen invloed op ‘anemia of chronic disease’.

Er wordt vermoed dat de oorzaak te vinden is in een verstoorde inbouw van dit mineraal bij de aanmaak van hemoglobine. Daardoor neemt de productie van dit zuurstofdragende eiwit af en wordt de levensduur van de rode bloedcellen bekort. Er is dus geen sprake van ijzergebrek in het lichaam.

In sommige studies worden stapelingen van dit mineraal in het beenmerg aangetroffen. In periodes dat de ontstekingen als gevolg van reumatoïde artritis afnemen, herstelt de anemie zich meestal weer.

Bloedarmoede door ijzergebrek

Dit is naast ‘anemia of chronic disease’ de tweede vorm van bloedarmoede die veel bij patiënten met reumatoïde artritis – maar ook bij artrose – voorkomt. De oorzaak is een tekort aan ijzer in het bloed. Daardoor worden er te weinig rode bloedcellen en hemoglobine aangemaakt. Factoren die een rol spelen zijn: een tekort aan ijzer in uw voeding, bloedverlies of een slechte opname van ijzer.

Wat is nu de oorzaak van bloedarmoede bij gewrichtsklachten?

Bij bloedarmoede door een chronische ziekte gaat het ijzermetabolisme veranderen. Bij ontstekingen gaat dit mineraal een andere rol op zich nemen. In plaats van rode bloedcellen en hemoglobine aan te maken, gaat ijzer zich inzetten om het immuunsysteem te versterken bij de bestrijding van ontstekingen. Dit zorgt voor een daling van het zuurstoftransport door het lichaam. Het beschikbare ijzer wordt opgeslagen in de levercellen en mogelijk dus ook in het beenmerg.

Bij bloedarmoede door ijzergebrek speelt een ander mechanisme een rol. En dat is de invloed van geneesmiddelen die bij reumatoïde artritis worden ingenomen. Methotrexaat en non steroidal anti inflammatory drugs (NSAIDs) kunnen de darmmembranen beschadigen, waardoor er minder ijzer kan worden opgenomen in het bloed. NSAIDs – die ook als chemische ontstekingsremmer door veel artrose-patiënten worden gebruikt – hebben nare bijwerkingen die kunnen leiden tot bloedarmoede. Ze kunnen namelijk de slijmvliesbekleding van de maag en darmen beschadigen. Daardoor kunnen bloedingen ontstaan. En bloedverlies is één van deze oorzaken van anemie.

Zeker bij artrose is het verstandig om eerst een natuurlijk alternatief uit te proberen voordat u NSAIDs gaat gebruiken. Denk daarbij aan de ontstekingsremmers vloeibare groenlipmossel, curcumine of zwarte bes-blad. Dit zijn natuurlijke alternatieven voor NSAIDs. Goed om te weten is, dat curcumine ook een herstellende werking op bloedarmoede kan hebben.

Hoe wordt bloedarmoede bij gewrichtsklachten behandeld?

Het probleem is dat een lichte vorm van anemie vaak onopgemerkt blijft, omdat er geen zichtbare symptomen zijn. De klachten komen pas naar boven wanneer het aantal rode bloedcellen zo laag is, dat het zuurstoftransport in gevaar komt.

Er ontstaat dan bij patiënten met reumatoïde artritis een gevoel van algehele malaise. Omdat dit ook één van de verschijnselen van deze chronische gewrichtsaandoening is, zullen artsen de symptomen niet zo snel toeschrijven aan anemie. Het is dan ook belangrijk om bij chronische vermoeidheid aan te dringen op een bloedonderzoek.

Uw arts kan vervolgens bij anemie een behandeling starten om het aantal rode bloedcellen in het bloed te verhogen. Daarnaast is het belangrijk dat u de instructies van de specialist om ontstekingen te verminderen nauwkeurig opvolgt. Daardoor gaat het ijzer weer meer rode bloedcellen en hemoglobine aanmaken, zodat de bloedarmoede afneemt. U voelt zich dan weer een stuk fitter.