Ga naar de inhoud

Complex Regionaal Pijn Syndroom (CRPS): als het letsel herstelt, maar de pijn blijft

Complex Regionaal Pijn Syndroom

Naar schatting krijgen 5000 mensen jaarlijks last van het Complex Regionaal Pijn Syndroom (CRPS). Het gaat hier om een chronische pijnaandoening aan de ledematen, die ontstaat na een botbreuk, kneuzing of operatie.

In een normale situatie verdwijnt de pijn nadat het lichaam de schade weer heeft gerepareerd. Dat is niet het geval bij patiënten met CRPS. De pijnklachten zijn heftiger en houden langer aan. Deze abnormale reactie op een pijnprikkel wordt veroorzaakt door ontregeling van het zenuwweefsel als gevolg van het letsel. Dus niet de weefselschade, maar zenuwpijn is verantwoordelijk voor de hevigheid van de klachten. Deze aandoening komt bij alle leeftijden voor, maar het meest bij mensen tussen de 45 en 60 jaar. Vrouwen hebben vaker last van CRPS dan mannen.

Wat is het Complex Regionaal Pijn Syndroom?

Het Complex Regionaal Pijn Syndroom verdient zonder meer een eervolle vermelding in het Guinness Book of Records. Geen enkele andere aandoening staat bekend onder zoveel verschillende namen. Dat zijn er ongeveer 50, waaronder Posttraumatische dystrofie, Syndroom van Südeck, Ziekte van Südeck, Südeckse dystrofie, Algodystrofie, Systematische Reflex Dystrofie en Reflex-algodystrofie. Tegenwoordig is de meest gangbare benaming voor deze aandoening het Complex Regionaal Pijn Syndroom (CRPS).

In bijna 70 procent van de gevallen wordt CRPS uitgelokt door een trauma. Meestal gaat het om een letsel dat tijdens een ongeval ontstaat. Maar ook bij operatieve ingrepen kan deze pijnlijke ziekte ontstaan. Het Complex Regionaal Pijn Syndroom komt vooral voor in de pols, hand, schouder, enkel en voet.

De hevigheid van de klachten staat daarbij los van de ernst van het letsel. Zo kan een kneuzing van de enkel een zeer heftige vorm van CRPS geven, terwijl bij een gecompliceerde polsbreuk een lichte vorm kan optreden. Bij ongeveer 30 procent van de patiënten beginnen de klachten spontaan. Er is dus geen duidelijke aanleiding aan te wijzen.

Wat is de oorzaak van CRPS?

Het is nog niet helemaal duidelijk, waarom sommige patiënten na een letsel niet op een normale wijze herstellen en CRPS ontwikkelen. Onderzoekers vermoeden dat een overreactie van het sympathisch zenuwstelsel – dat de lichamelijke activiteit aanstuurt – in combinatie met ontstekingsreacties mogelijk een rol spelen. Wanneer het sympathisch zenuwstelsel door een trauma verstoord is geraakt, kan dit leiden tot veranderingen van kleur en temperatuur in het getroffen ledemaat. Echter niet alle symptomen van CRPS kunnen vanuit deze theorie verklaard worden.

Een andere gedachte is, dat het Complex Regionaal Pijn Syndroom wordt veroorzaakt door een abnormale ontstekingsreactie. Deze ontstaat door een overmatige vorming van vrije radicalen die gezond weefsel beschadigen. Daardoor wordt een normaal genezingsproces van het letsel verstoord.

De derde theorie wordt momenteel het meest serieus genomen. Daarbij wordt er vanuit gegaan dat er een ontstekingsreactie op gang komt, die primair als doel heeft om de weefselschade te genezen. Door lekkage van zenuweiwit treden er veranderingen op in de beslisstations in het ruggenmerg en de hersenen. Dit heeft tot gevolg, dat het zenuwstelsel ontregelt raakt en vervolgens het Complex Regionaal Pijn Syndroom ontstaat.

Wat zijn de symptomen van CRPS?

Symptomen Complex Regionaal Pijn SyndroomHet ziekteverloop van het Complex Regionaal Pijn Syndroom doorloopt drie stadia. Het eerste wordt het hypertrofische stadium genoemd. Terwijl het herstelproces in volle gang is en de pijn eigenlijk zou moeten afnemen, laait deze heel geleidelijk weer op. Er ontstaat overgevoeligheid van de huid, zwelling en stijfheid van de gewrichten. De pijn kan op verschillende manieren gevoeld worden. Dat kan variëren van branderig tot stekend en van zeurend tot toenemende pijn bij belasting.

Daarna komt het Complex Regionaal Pijn Syndroom in het atrofisch stadium terecht. Er ontstaat een aanhoudende pijn, de huid wordt dunner en er treden blauwe of rode huidverkleuringen op. Daarnaast kan er sprake zijn van abnormaal zweten, overmatige haargroei en afbrokkelende nagels.

De verstijving van de gewrichten kan leiden tot ankylose. Doordat de botten aan elkaar zijn gegroeid, zijn er geen bewegingsmogelijkheden meer in het gewricht.

Na ongeveer één jaar breekt de stabilisatiefase aan. De pijn begint af te nemen of verdwijnt zelfs volledig. De verstijfde gewrichten en huidverkleuringen zijn vaak blijvend.

Hoe wordt de diagnose Complex Regionaal Pijn Syndroom gesteld?

Er bestaan geen specifieke testen om CRPS bij een patiënt vast te stellen. De arts zal een diagnose moeten stellen op basis van het klachtenpatroon en een lichamelijk onderzoek. Het is wel belangrijk dat deze aandoening in een zo vroeg mogelijk stadium wordt vastgesteld. Hoe sneller er met de behandeling gestart kan worden, hoe meer kans op goed resultaat.

Hoe wordt CRPS behandeld?

In sommige gevallen gaat het Complex Regionaal Pijn Syndroom binnen een paar maanden weer vanzelf over. In andere gevallen zullen meerdere specialisten betrokken worden bij het vinden van een geschikte behandeling. Zo’n multidisciplinair team kan bestaan uit een revalidatiearts, fysiotherapeut, ergotherapeut, psycholoog en pijnspecialist. De medicatie is gericht op pijnstilling met de ontstekingsremmers NSAIDs of corticosteroïden.

Ziet u tegen de bijwerkingen van deze medicijnen op, dan kunt u ook natuurlijke ontstekingsremmers gebruiken, zoals vloeibare Curcumine of Zwarte bes-blad.

In sommige gevallen geeft een geneesmiddel voor zenuwpijn een goed effect. Een vaatverwijdend middel kan helpen om de doorbloeding te stimuleren bij ‘koude’ CRPS.

Een belangrijke rol in de behandeling is weggelegd voor de fysiotherapeut. Omdat patiënten vaak de neiging hebben om het aangetaste ledemaat te ontlasten, nemen de functie en kracht af. Samen met de oefentherapeut wordt gezocht naar een goede balans tussen pijn en beweging, daardoor nemen de symptomen van CRPS af.

Bij onvoldoende effect van de medicatie en oefentherapie kan gekozen worden voor aanvullende behandelingen. Bij ‘koude’ CRPS kan een zenuwbaan van het sympathische zenuwstelsel geblokkeerd worden. Ruggenmergstimulatie (ESES, Epidurale Spinale Elektro Stimulatie) moet tijdens een proefstimulatie een duidelijke vermindering van de pijn geven.

Anders zal de behandeling niet worden voortgezet, omdat ESES een belastende en zeer kostbare therapie is. Ook TENS (transcutane elektrische zenuwstimulatie) kan als aanvullende behandeling worden toegepast.