Je zit rustig op de bank, een boek te lezen. Plotseling voel je een vreemd, beangstigend gevoel in je borst – het lijkt alsof je hart even stilstaat, gevolgd door een enorme bonk. BOEM. Je hart lijkt over te slaan. Je hand schiet naar je borst, je adem stokt. Wat was dat? Is dit een hartaanval? Ben ik in gevaar?
Je probeert jezelf gerust te stellen, maar het gebeurt weer. En nog een keer. Soms even niet, dan weer drie keer achter elkaar. Elke keer dat het gebeurt, schiet de angst door je heen. Je begint bewuster te worden van je hartslag, voelt elke slag, wacht op die ene die anders voelt. ’s Nachts ligt je hand op je borst, je telt de slagen, gespannen of het weer gebeurt. De angst dat er iets ernstig mis is groeit.
Dit herken je misschien. Dat beangstigende gevoel van een “overslaand” hart is iets wat veel mensen ervaren – vaker dan je zou denken. Medisch heet dit extrasystolen, en hoewel het alarmerend aanvoelt, is het in de meeste gevallen volkomen onschuldig.
Maar dat weten is niet genoeg om de angst weg te nemen, toch? Want elke keer dat het gebeurt, voel je je onzeker. Is dit normaal? Wanneer moet ik wel alarm slaan? Kan ik er iets aan doen? En waarom gebeurt het in de eerste plaats?
In dit artikel duiken we diep in extrasystolen. Je leert precies wat er gebeurt in je hart wanneer het “overslaat”, waarom het ontstaat, wanneer je je zorgen moet maken (spoiler: meestal hoeft dat niet), en vooral: wat je er zelf aan kunt doen. Want hoewel extrasystolen meestal onschuldig zijn, kunnen ze je leven behoorlijk beheersen als je ze niet begrijpt.
Wat zijn extrasystolen precies?
De term “extrasystole” klinkt ingewikkeld, maar het betekent letterlijk: een extra samentrekking. Je hart klopt normaal in een regelmatig ritme – ongeveer 60 tot 100 keer per minuut in rust. Bij een extrasystole krijg je een extra hartslag die te vroeg komt, voordat de volgende normale hartslag had moeten komen.
Dit extra, voortijdige hartslag verstoort het normale ritme. Het voelt alsof je hart overslaat, maar eigenlijk gebeurt er iets anders: je hart slaat juist een keer extra, alleen op het verkeerde moment.
Het normale hartritme: hoe werkt het?
Om te begrijpen wat er misgaat bij extrasystolen, moet je eerst weten hoe je hart normaal werkt. Je hart heeft zijn eigen natuurlijke pacemaker: de sinusknoop. Dit is een klein stukje weefsel in de rechterboezem van je hart dat elektrische signalen afgeeft. Deze elektrische prikkels zorgen ervoor dat je hart in een regelmatig ritme klopt.
Het proces gaat als volgt: de sinusknoop geeft een elektrisch signaal af, dit signaal verspreidt zich eerst door de hartboezems (atria), die samentrekken en bloed naar de hartkamers (ventrikels) pompen. Daarna bereikt het signaal de hartkamers, die vervolgens samentrekken en bloed door je lichaam pompen. Dit hele proces – boezems samentrekken, dan kamers samentrekken – is één hartslag. Dit herhaalt zich keurig, keer op keer.
Wat gebeurt er bij een extrasystole?
Bij een extrasystole ontstaat er ergens in je hart een extra elektrisch signaal – buiten de sinusknoop om. Dit kan gebeuren in de boezems of in de kamers. Dit onverwachte signaal zorgt voor een extra, voortijdige samentrekking.
Er zijn twee soorten extrasystolen:
Atriale extrasystole (AES) of Premature Atriale Contractie (PAC): Het extra signaal ontstaat in de hartboezems. Dit is de meest voorkomende vorm en meestal volkomen onschuldig. Bijna iedereen heeft dit weleens, vaak zonder het te merken.
Ventriculaire extrasystole (VES) of Premature Ventriculaire Contractie (PVC): Het extra signaal ontstaat in de hartkamers. Deze vorm kan in bepaalde situaties meer aandacht vereisen, vooral als je al hartproblemen hebt.
Waarom voelt het alsof je hart overslaat?
Dit is wat er gebeurt: het extra, vroege hartslag komt voordat de hartkamers volledig gevuld zijn met bloed. Hierdoor is deze eerste slag zwak – je voelt hem nauwelijks of helemaal niet. Na deze vroege slag volgt een compenserende pauze – een iets langere stilte dan normaal. Tijdens deze pauze vullen de hartkamers zich extra vol met bloed.
Dan komt de volgende normale hartslag, maar omdat de kamers nu overgevuld zijn, moet je hart met extra kracht samentrekken om al dat bloed eruit te pompen. Die krachtige slag voel je wél – als een harde bonk of BOEM in je borst.
Dus het lijkt alsof je hart overslaat (die zwakke vroege slag die je niet voelt), gevolgd door die ene extra harde slag die je wél voelt. In werkelijkheid slaat je hart niet over – het geeft juist een extra slag, gevolgd door een extra krachtige.
Hoe voelt een extrasystole?
Mensen beschrijven het gevoel van extrasystolen op allerlei manieren. Misschien herken je een van deze beschrijvingen:
Het klassieke “hart overslaan”: Je voelt duidelijk een pauze in je hartslag, alsof je hart even stopt of een slag overslaat. Daarna volgt een extra hevige hartslag die voelt alsof je hart “bonkt” of “ploft” in je borst.
Een fladderend gevoel: Sommige mensen voelen een fladdering of trilling in hun borst, alsof er een vlinder rondvliegt. Dit kan enkele seconden duren.
Een zware bonk: Je voelt plotseling één zeer krachtige hartslag die veel harder aanvoelt dan normaal, zonder duidelijk een pauze ervoor te voelen.
Een gevoel van verstikking of druk: Bij sommige mensen geeft een extrasystole een benauwend gevoel of een druk op de borst, alsof iemand erop leunt.
Een vreemd gevoel in de keel: De hevige hartslag na een extrasystole kan je zelfs in je keel voelen, alsof je hart in je keel bonkt.
Kortademigheid: Vooral als extrasystolen frequent optreden, kunnen mensen kortademig worden of het gevoel krijgen niet genoeg lucht te krijgen.
Duizeligheid: Een enkele extrasystole zorgt meestal niet voor duizeligheid, maar als ze frequent achter elkaar komen, kan je bloeddruk kort dalen en kun je je licht in je hoofd voelen.
Het interessante is dat sommige mensen heel bewust en verontrust zijn van hun extrasystolen, terwijl anderen ze helemaal niet merken. Het hangt af van hoe gevoelig je bent voor je lichaamssignalen en hoe veel aandacht je eraan besteedt.
Het psychologische effect: angst voedt angst
Voor veel mensen is niet de extrasystole zelf het grootste probleem, maar de angst die ermee gepaard gaat. Je voelt je hart overslaan en direct denk je: “Dit is een hartaanval. Er is iets ernstig mis.” Je hartslag versnelt door de angst, je ademt sneller, je lichaam gaat in alarmstand. En ironisch genoeg kunnen stress en angst zelf weer extrasystolen uitlokken – het wordt een vicieuze cirkel.
Je begint hyperalert te worden voor je hartslag. Je legt je hand regelmatig op je borst, controleert je pols, let op elke onregelmatigheid. ’s Nachts kun je moeilijk slapen omdat je te gespitst bent op je hartslag. Deze constante focus op je hart kan de angst versterken en meer extrasystolen uitlokken.
Wat veroorzaakt extrasystolen?
De exacte reden waarom iemands hart spontaan een extra elektrisch signaal afgeeft, is niet altijd duidelijk. Bij veel mensen ontstaan extrasystolen ogenschijnlijk “zomaar”, zonder duidelijke oorzaak. Maar er zijn wel veel bekende triggers en omstandigheden die extrasystolen kunnen uitlokken of verergeren.
Leefstijlfactoren
Cafeïne is een veelvoorkomende boosdoener. Koffie, thee, energiedrankjes, chocolade, cola – allemaal bevatten cafeïne dat je zenuwstelsel stimuleert en je hart sneller laat kloppen. Voor mensen die gevoelig zijn, kan zelfs één kopje koffie voldoende zijn om extrasystolen te triggeren. Theobromine in chocolade en theïne in thee hebben vergelijkbare effecten.
Nicotine uit sigaretten, vapes, of andere tabaksproducten is een sterke stimulant die je hartslag verhoogt en extrasystolen kan veroorzaken.
Alcohol is een bekende trigger. Zelfs matige hoeveelheden kunnen bij sommige mensen extrasystolen veroorzaken. Mensen spreken vaak over “holiday heart syndrome” – onregelmatige hartslagen na een avondje drinken. Alcohol verstoort de elektrische geleiding in je hart.
Drugs zoals cocaïne, amfetamines, en XTC kunnen ernstige hartritmestoornissen veroorzaken, waaronder frequente extrasystolen.
Stress, angst en emoties
Chronische stress is een belangrijke trigger. Wanneer je gestrest bent, produceert je lichaam meer adrenaline en cortisol – stresshormonen die je hartslag verhogen en het hart gevoeliger maken voor onregelmatigheden.
Acute angst of paniek kan ook extrasystolen veroorzaken. De vecht-of-vlucht respons activeert je sympathische zenuwstelsel, wat je hart in een hogere versnelling zet.
Sterke emoties – intense vreugde, verdriet, woede – kunnen allemaal je hartritme beïnvloeden.
Interessant is dat de relatie tussen stress en extrasystolen bidirectioneel is: stress veroorzaakt extrasystolen, en extrasystolen veroorzaken angst, wat weer meer stress geeft, wat weer meer extrasystolen geeft. Een vicieuze cirkel die doorbroken moet worden.
Elektrolytstoornissen
Je hart heeft voor zijn elektrische geleiding een zorgvuldig gebalanceerde mix van mineralen nodig, vooral:
Magnesiumtekort is een vaak onderschatte oorzaak van extrasystolen. Magnesium helpt je hartspier ontspannen na elke samentrekking. Bij een tekort kan je hart overprikkeld raken en extra signalen afgeven. Veel mensen hebben een suboptimale magnesiuminname, vooral als ze veel stress hebben (stress verbruikt magnesium), weinig groene groenten eten, of veel koffie drinken (cafeïne verhoogt magnesiumuitscheiding).
Kaliumtekort kan ook hartritmestoornissen veroorzaken. Kalium reguleert de elektrische activiteit van je hart. Tekorten kunnen ontstaan door overmatig zweten, gebruik van plaspillen, braken, of diarree.
Calciumoverschot, hoewel minder vaak, kan ook extrasystolen veroorzaken. Calcium zorgt voor samentrekking van je hartspier, en teveel kan leiden tot overprikkelbaarheid.
Voeding en additieven
Bepaalde stoffen in voedsel kunnen extrasystolen triggeren bij gevoelige mensen:
Mononatriumglutamaat (MSG/E621) en aanverwante smaakversterkers kunnen bij sommige mensen hartritmestoornissen veroorzaken. MSG zit in veel bewerkte voedingsmiddelen, kant-en-klaar maaltijden, snacks, en Chinese gerechten.
Sulfiet (E220-E228) wordt gebruikt als conserveermiddel in wijn, gedroogd fruit, en andere producten. Sommige mensen reageren hier gevoelig op met hartritmestoornissen.
Tyramine, dat voorkomt in gefermenteerde producten zoals oude kaas, rode wijn, zuurkool, en gerookte vleeswaren, kan bij sommige mensen extrasystolen veroorzaken.
Grote, zware maaltijden kunnen druk uitoefenen op je middenrif en hart, wat extrasystolen kan triggeren. Het zogenaamde Roemheld-syndroom is een aandoening waarbij maag- en darmgassen druk uitoefenen op het hart en hartritmestoornissen veroorzaken.
Zuurbranden en reflux kunnen ook extrasystolen uitlokken, waarschijnlijk door irritatie van de nervus vagus (een belangrijke zenuw die je hart beïnvloedt).
Slaap en uitputting
Slaaptekort maakt je hart kwetsbaarder voor ritmestoornissen. Je lichaam kan niet goed herstellen, stresshormonen blijven verhoogd, en je hart wordt gevoeliger.
Slaapapneu – herhaaldelijke adempauzes tijdens de slaap – kunnen ernstige hartritmestoornissen veroorzaken door zuurstoftekort en stress op het hart.
Fysieke of mentale uitputting put de reserves van je lichaam uit, inclusief mineralen en energie die je hart nodig heeft voor een stabiel ritme.
Hormonale factoren
Schildklieraandoeningen: Een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) versnelt je metabolisme en hartslag, en kan extrasystolen veroorzaken. Ook een te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) kan, paradoxaal genoeg, hartritmestoornissen veroorzaken.
Hormoonschommelingen bij vrouwen: Veel vrouwen merken meer extrasystolen rond hun menstruatie, tijdens de zwangerschap, of in de menopauze. Fluctuerende hormonen beïnvloeden je hartritme.
Medicijnen
Bepaalde medicijnen kunnen extrasystolen veroorzaken als bijwerking:
Neussprays en decongestiva zoals Otrivin en Nasivin bevatten stoffen die je hart stimuleren.
Hartmedicijnen zelf, vooral hartglycosiden zoals digoxine, kunnen paradoxaal genoeg hartritmestoornissen veroorzaken.
Astma-medicijnen die de luchtwegen verwijden, kunnen ook je hartslag beïnvloeden.
Antidepressiva en andere psychofarmaca kunnen soms hartritmestoornissen als bijwerking hebben.
Onderliggende hartaandoeningen
Hoewel extrasystolen meestal onschuldig zijn bij mensen met een gezond hart, kunnen ze ook een teken zijn van onderliggende hartproblemen zoals:
- Hartspierziekte (cardiomyopathie)
- Verwijde hartkamers
- Ontsteking van de hartspier (myocarditis)
- Hartfalen
- Beschadiging na een eerder hartinfarct
- Aangeboren hartafwijkingen zoals Wolff-Parkinson-White syndroom
Bij mensen met deze aandoeningen verdienen extrasystolen meer aandacht en mogelijk behandeling.
Wanneer zijn extrasystolen gevaarlijk?
Dit is de vraag die iedereen bezighoudt: moet ik me zorgen maken? Het korte antwoord: in de overgrote meerderheid van de gevallen zijn extrasystolen volkomen onschuldig, vooral als je verder een gezond hart hebt.
Onschuldige extrasystolen
Bij gezonde mensen zijn extrasystolen extreem veelvoorkomend. Bijna iedereen heeft ze regelmatig, vaak zonder het te merken. Als je een 24-uurs hartregistratie (Holter-monitor) zou dragen, zou blijken dat je waarschijnlijk tientallen, zo niet honderden extrasystolen per dag hebt – maar je merkt er misschien maar een paar van.
Extrasystolen zijn meestal ongevaarlijk als:
- Je verder gezond bent en geen bekende hartproblemen hebt
- Ze af en toe optreden, niet constant
- Ze gerelateerd zijn aan duidelijke triggers zoals cafeïne, stress, of alcohol
- Ze verdwijnen wanneer je de trigger vermijdt
- Je geen andere symptomen hebt zoals pijn op de borst, ernstige kortademigheid, of flauwvallen
- Een medisch onderzoek geen onderliggende hartziekte heeft aangetoond
Wanneer wel alert zijn?
Er zijn situaties waarin extrasystolen meer aandacht verdienen:
Frequente ventriculaire extrasystolen bij mensen met hartziekte: Als je eerder een hartinfarct hebt gehad, hartfalen hebt, of andere ernstige hartaandoeningen, dan kunnen frequente extrasystolen uit de hartkamers (VES) een signaal zijn dat je behandeling nodig hebt. Ze kunnen het risico op gevaarlijkere hartritmestoornissen verhogen.
Meerdere extrasystolen achter elkaar: Als je twee, drie, of meer extrasystolen direct achter elkaar hebt (dit heet een “salvo”), is dat een signaal om medisch te laten checken, vooral als dit vaak gebeurt.
Extrasystolen met andere symptomen: Als extrasystolen gepaard gaan met pijn op de borst, flauwvallen, ernstige duizeligheid, of onverklaarbare kortademigheid, moet je dit altijd laten onderzoeken. Dit kunnen tekenen zijn van een ernstiger probleem.
Aanhoudende klachten ondanks leefstijlaanpassingen: Als je alle bekende triggers hebt geëlimineerd (geen cafeïne, geen alcohol, voldoende slaap, stressreductie, magnesiumsuppletie) en je hebt nog steeds dagelijks hinderlijke extrasystolen, is een medisch onderzoek verstandig.
Wolff-Parkinson-White (WPW) syndroom: Dit is een aangeboren hartafwijking waarbij er een extra elektrische verbinding in het hart bestaat. Bij mensen met WPW kunnen extrasystolen gevaarlijkere hartritmestoornissen triggeren.
Na een hartoperatie: Als je recentelijk een hartoperatie hebt gehad en extrasystolen ontwikkelt, moet dit altijd gemeld worden aan je cardioloog.
Het verschil tussen AES en VES
In het algemeen zijn atriale extrasystolen (AES) – die uit de hartboezems komen – onschuldiger dan ventriculaire extrasystolen (VES) die uit de hartkamers komen. AES komt bij vrijwel iedereen voor en is zelden reden tot zorg.
VES verdient meer aandacht, vooral als ze frequent zijn of als je al hartproblemen hebt. Maar ook hier geldt: bij de meeste gezonde mensen zijn ook VES onschuldig.
Hoe worden extrasystolen vastgesteld?
Als je naar de huisarts gaat met klachten over een overslaand hart, zal er waarschijnlijk een onderzoek volgen om vast te stellen of er inderdaad extrasystolen zijn en of er een onderliggende oorzaak is.
ECG (elektrocardiogram)
Dit is het standaard onderzoek. Je krijgt elektroden op je borst, armen en benen geplakt die de elektrische activiteit van je hart registreren. Een ECG laat de typische patronen van extrasystolen zien. Het probleem is dat een standaard ECG maar 10 seconden duurt. Als je op dat moment geen extrasystole hebt, ziet het ECG er normaal uit.
Holter-monitor of event recorder
Als een gewoon ECG niets laat zien maar je hebt wel klachten, kan je een 24-uurs (of 48-uurs) hartregistratie krijgen. Je draagt een klein apparaatje dat continu je hartritme registreert terwijl je je normale leven leidt. Dit geeft een veel beter beeld van hoe vaak extrasystolen optreden en wanneer ze vooral voorkomen.
Een event recorder is een apparaatje dat je langer draagt (dagen tot weken) en dat je zelf activeert wanneer je klachten voelt. Dit registreert dan het hartritme op dat specifieke moment.
Bloedonderzoek
Je huisarts kan bloedonderzoek doen om te checken op:
- Schildklierfunctie (te snel of te langzaam)
- Elektrolyten (magnesium, kalium, calcium)
- Bloedarmoede (te weinig rode bloedcellen, wat het hart extra laat werken)
Echocardiogram (hartecho)
Als er vermoedens zijn van onderliggende hartproblemen, kan een echo gemaakt worden. Dit is een ultrasound van je hart die de structuur en pompfunctie in beeld brengt. Het laat zien of je hartkleppen goed werken, of de hartkamers verwijd zijn, en of je hartspier goed samentrekt.
Inspanningstest
Soms worden extrasystolen alleen zichtbaar tijdens inspanning. Een inspanningstest op een loopband of fiets, terwijl je hart gemonitord wordt, kan extra informatie geven.
Wat kun je zelf doen tegen extrasystolen?
Het goede nieuws: er is veel dat je zelf kunt doen om extrasystolen te verminderen of zelfs te laten verdwijnen. Voor de meeste mensen zijn leefstijlaanpassingen de meest effectieve behandeling.
Elimineer stimulanten
Dit is vaak de makkelijkste en meest effectieve maatregel.
Stop of verminder cafeïne drastisch: Begin met het elimineren van alle cafeïne voor ten minste 2-3 weken en kijk wat het doet. Geen koffie, geen thee, geen energiedrankjes, geen chocolade, geen cola. Veel mensen zien hun extrasystolen aanzienlijk afnemen of zelfs verdwijnen. Als je na deze periode extrasystolen-vrij bent, kun je voorzichtig weer een klein beetje cafeïne introduceren en kijken wat je tolereert. Sommige mensen kunnen een kopje koffie per dag aan, anderen helemaal niet.
Stop met roken: Als je rookt en extrasystolen hebt, is dit een extra reden om te stoppen. Nicotine is een sterke trigger.
Vermijd alcohol: Probeer minstens een maand geen alcohol te drinken en observeer of het verschil maakt. Voor veel mensen is alcohol een duidelijke trigger. Als je toch wilt drinken, beperk je dan tot kleine hoeveelheden en drink altijd veel water erbij.
Optimaliseer je mineralen
Magnesium supplementeren: Dit is misschien wel de belangrijkste maatregel. Veel mensen met extrasystolen hebben baat bij extra magnesium. Begin met 300-400 mg magnesium per dag (magnesiumcitraat, magnesiumglycinaat, of magnesiumbisglycinaat worden het best opgenomen). Neem het ’s avonds voor het slapen – het heeft ook een licht kalmerend effect.
Het kan enkele weken duren voordat je effect merkt. Magnesium werkt niet bij iedereen, maar bij velen die een tekort hebben, vermindert het de frequentie en intensiteit van extrasystolen significant.
Let op: te veel magnesium kan diarree veroorzaken. Als dit gebeurt, verlaag de dosis. Mensen met nierproblemen moeten voorzichtig zijn met magnesiumsupplementen – check eerst met je arts.
Eet kaliumrijk: Zorg dat je voldoende kalium binnenkrijgt via voeding zoals bananen, aardappelen, zoete aardappelen, avocado’s, spinazie, en bonen. Kaliumsupplementen zijn minder geschikt omdat teveel kalium gevaarlijk kan zijn.
Eet magnesiumrijke voeding: Naast supplementen kun je je voeding aanpassen: groene bladgroenten, noten, zaden, volkoren granen, bananen, en pure chocolade (minimaal 70% cacao) zijn rijk aan magnesium.
Beheer stress en angst
Ademhalingsoefeningen: Dit is verrassend effectief. Langzame, diepe ademhaling activeert je parasympatische zenuwstelsel (het rust-en-herstel systeem) en kan extrasystolen kalmeren. Probeer de 4-7-8 techniek: adem in door je neus (tel tot 4), houd je adem (tel tot 7), adem uit door je mond (tel tot 8). Herhaal dit 4 keer. Doe dit meerdere keren per dag, vooral als je extrasystolen voelt.
Veel mensen rapporteren dat héél langzame ademhaling – ongeveer 6-7 ademhalingen per minuut, waarbij je héél langzaam inademt en uitademt – extrasystolen kan verminderen of stoppen tijdens een episode.
Meditatie en mindfulness: Dagelijkse meditatie kan je basislijn van stress verlagen en je minder gevoelig maken voor extrasystolen. Begin met 5-10 minuten per dag.
Regelmatige beweging: Paradoxaal genoeg kan beweging, hoewel het je hart sneller laat kloppen, je hartritme op de lange termijn stabiliseren. Mik op 30 minuten matige beweging, 5 keer per week. Wandelen, fietsen, zwemmen zijn uitstekend. Veel mensen merken dat ze minder extrasystolen hebben op dagen dat ze bewogen hebben.
Let op: tijdens intense inspanning kunnen extrasystolen juist toenemen bij sommige mensen. Als dit gebeurt, kies dan voor matigere vormen van beweging.
Slaap voldoende: Mik op 7-9 uur per nacht. Ga rond hetzelfde tijdstip naar bed en sta op hetzelfde tijdstip op, ook in het weekend. Slaaptekort is een sterke trigger voor extrasystolen.
Stressmanagement: Identificeer de grote stressbronnen in je leven en probeer hieraan te werken. Soms betekent dit lastige beslissingen – een baan veranderen, grenzen stellen in relaties, hulp zoeken voor problemen. Chronische stress is dodelijk voor je hartgezondheid op lange termijn.
Voeding aanpassingen
Vermijd grote maaltijden: Eet kleinere porties, verspreid over de dag. Een overvolle maag kan druk uitoefenen op je hart en extrasystolen triggeren. Eet minstens 2-3 uur voor het slapen gaan.
Vermijd voedingsmiddelen met MSG: Lees ingrediëntenlabels en vermijd producten met mononatriumglutamaat (E621) en andere smaakversterkers. Dit betekent vaak het vermijden van veel bewerkte voedingsmiddelen, kant-en-klaar maaltijden, en sommige soepen en snacks.
Let op sulfiet in wijn: Als je na wijn drinken vaker extrasystolen hebt, kan het de sulfiet zijn (conserveermiddel). Probeer biologische wijn die minder sulfiet bevat, of vermijd wijn helemaal.
Vermijd voeding die reflux triggert: Voor sommige mensen zijn zure of vette voedingsmiddelen, tomaten, ui, knoflook, of chocolade triggers voor zuurbranden, wat op zijn beurt extrasystolen kan veroorzaken. Experimenteer om te zien wat bij jou geldt.
Behandel onderliggende aandoeningen
Zuurbranden en reflux: Als je regelmatig last hebt van brandend maagzuur, pak dit aan. Vermijd trigger-voedsel, eet kleinere porties, verhoog het hoofdeinde van je bed. Antacida of maagzuurremmers kunnen helpen, maar gebruik deze niet langdurig zonder medisch advies.
Slaapapneu: Als je snurkt, overgewicht hebt, of overdag moe bent ondanks voldoende slaap, kun je slaapapneu hebben. Dit verdient behandeling – vaak met een CPAP-masker of gewichtsverlies. Behandeling van slaapapneu kan hartritmestoornissen aanzienlijk verminderen.
Schildklierprobleem: Als bloedonderzoek een schildklierafwijking laat zien, zorg dan dat dit goed behandeld wordt. Zowel een te snelle als te trage schildklier kan hartritmestoornissen veroorzaken.
Aanvullende natuurlijke middelen
Meidoorn (Crataegus): Dit kruid wordt traditioneel gebruikt voor hartgezondheid. Sommige studies suggereren dat meidoorn het hartritme kan stabiliseren en extrasystolen kan verminderen. Het is verkrijgbaar als supplement in capsules of tinctuur. Standaarddosering is 300-900 mg extract per dag. Overleg met je arts, vooral als je al hartmedicijnen gebruikt.
Omega-3 vetzuren: Vetzuren uit visolie hebben een anti-inflammatoir effect en kunnen helpen bij het stabiliseren van hartcelmembranen. Eet vette vis (zalm, makreel, sardines) 2-3 keer per week, of neem een visolie supplement (1-2 gram EPA+DHA per dag).
CoQ10 (Co-enzym Q10): Dit is een antioxidant die je hartcellen helpt energie te produceren. Sommige mensen met hartritmestoornissen rapporteren verbetering met CoQ10 supplementen (100-200 mg per dag). Het bewijs is beperkt maar het is relatief veilig.
Vermijd focussen op je hart
Dit klinkt tegenstrijdig, maar het is belangrijk: stop met constant je hartslag checken, je hand op je borst leggen, of hyperalert zijn op elke onregelmatigheid. Deze constante focus vergroot angst, wat op zijn beurt meer extrasystolen kan triggeren.
Accepteer dat extrasystolen kunnen gebeuren, maar zijn meestal onschuldig. Leef je leven. Hoe minder aandacht je eraan besteedt, hoe minder ze je zullen opvallen en hoe minder angst je zult ervaren.
Medische behandeling: wanneer en wat?
Als leefstijlaanpassingen onvoldoende helpen en extrasystolen je leven significant beïnvloeden, zijn er medische behandelopties.
Bètablokkers
Dit zijn de meest gebruikte medicijnen voor extrasystolen. Bètablokkers zoals metoprolol, bisoprolol, of atenolol remmen de effecten van adrenaline op je hart. Ze vertragen je hartslag, verlagen je bloeddruk, en maken je hart minder gevoelig voor extra elektrische signalen.
Bètablokkers zijn effectief voor velen, maar hebben ook bijwerkingen zoals vermoeidheid, koude handen en voeten, en soms seksuele problemen. Ze zijn niet geschikt voor mensen met astma of bepaalde andere aandoeningen.
Calciumantagonisten
Medicijnen zoals verapamil of diltiazem kunnen ook helpen bij bepaalde soorten hartritmestoornissen. Ze werken door de calciumstroom in hartcellen te beïnvloeden.
Antiarrhytmica
Dit zijn specialistische medicijnen die het elektrische geleidingssysteem van het hart beïnvloeden. Ze worden zelden gebruikt voor “gewone” extrasystolen, maar kunnen overwogen worden bij ernstige, frequente extrasystolen die andere behandelingen niet reageren.
Ablatie
In zeer zeldzame, ernstige gevallen waarbij extrasystolen extreem frequent zijn en niet reageren op medicatie, kan een ablatie overwogen worden. Dit is een procedure waarbij via hartkatheterisatie het stukje hartweefsel dat de extra signalen afgeeft, wordt uitgeschakeld met hitte (radiofrequentie) of kou (cryoablatie).
Ablatie wordt alleen gedaan in zeer specifieke gevallen en door gespecialiseerde cardiologen. Het is niet iets dat zomaar gebeurt voor “normale” extrasystolen.
Leven met extrasystolen: acceptatie en perspectief
Voor veel mensen worden extrasystolen een chronische metgezel. Ze komen en gaan, soms weken of maanden afwezig, dan weer dagelijks aanwezig. Leren ermee te leven zonder dat ze je domineren is een belangrijke vaardigheid.
Acceptatie is de sleutel
Het voelt tegenstrijdig, maar hoe meer je extrasystolen accepteert als een onschuldig, zij het vervelend verschijnsel, hoe minder macht ze over je hebben. De strijd ertegen – de constante angst, het controleren, het vermijden – maakt ze vaak erger.
Probeer een houding van: “Oké, daar is-ie weer. Vervelend, maar niet gevaarlijk. Hij gaat vanzelf weg.” In plaats van: “Oh nee, dit is vreselijk, wat als het erger wordt, wat als ik doodga?”
Herinner jezelf aan de feiten
Wanneer angst opkomt:
- Extrasystolen zijn extreem veelvoorkomend en bijna iedereen heeft ze
- Bij gezonde mensen zijn ze volkomen onschuldig
- Ze kunnen niet leiden tot hartstilstand of hartaanval
- Ze zijn niet gevaarlijk, hoe eng ze ook voelen
- Ze gaan vanzelf weer weg
Deze feiten hardop tegen jezelf zeggen tijdens een angstige episode kan helpen om te gronden.
Afleiding werkt
Wanneer je extrasystolen voelt en angst begint op te komen, focus dan actief op iets anders. Ga bewegen, bel een vriend, doe een taak die concentratie vereist. Hoe minder je erbij stilstaat, hoe sneller ze weggaan en hoe minder ze je opvallen.
Wees geduldig met leefstijlaanpassingen
Verwacht geen wonderen van de ene op de andere dag. Het kan weken duren voordat cafeïne-eliminatie, magnesiumsuppletie, of stressreductie effect hebben. Geef het tijd. Hou een dagboek bij waarin je noteert wanneer extrasystolen optreden en wat je die dag at, dronk, of deed. Patronen kunnen nuttig zijn om triggers te identificeren.
Zoek steun
Praat met anderen die het begrijpen. Er zijn online communities en fora waar mensen hun ervaringen met extrasystolen delen. Het kan geruststellend zijn om te zien dat je niet alleen bent en dat anderen vergelijkbare ervaringen hebben.
Conclusie: je hart is sterker dan je denkt
Extrasystolen voelen beangstigend aan. Dat overslaande, bonkende gevoel in je borst triggert primitieve angsten over je eigen sterfelijkheid. Het is menselijk om bang te zijn. Maar die angst is meestal ongegrond.
Je hart is een buitengewoon sterk, veerkrachtig orgaan dat miljarden keren in je leven zal kloppen. Een enkele extrasystole – of zelfs honderden per dag – zijn voor een gezond hart een kleine oneffenheid op een verder glad pad. Ze zijn vervelend, maar niet gevaarlijk.
De meeste mensen met extrasystolen hebben een volkomen gezond hart. Eenvoudige leefstijlaanpassingen – minder cafeïne, meer magnesium, beter slapen, stress verminderen – helpen vaak enorm. Voor sommigen verdwijnen extrasystolen helemaal, voor anderen worden ze veel minder frequent of minder opvallend.
Als leefstijlaanpassingen niet genoeg helpen, zijn er medische opties. En heel belangrijk: als je je zorgen maakt, laat het dan checken. Een ECG, bloedonderzoek, en een gesprek met je huisarts kunnen geruststelling bieden. Zekerheid dat je hart gezond is, kan de angst wegnemen – en minder angst betekent vaak ook minder extrasystolen.
Begin vandaag. Schrap de koffie, start met magnesium, probeer die ademhalingsoefeningen. En onthoud: je hart is krachtiger dan die ene vreemde bonk zou doen vermoeden. Het heeft je je hele leven gedragen en zal dat blijven doen.
Dit artikel is bedoeld ter informatie en vervangt geen professioneel medisch advies. Bij aanhoudende of ernstige klachten, of als je je zorgen maakt over je hart, raadpleeg altijd een huisarts of cardioloog.
Geef een reactie