Je bent net opgestaan uit bed en plotseling wordt alles wazig. Zwarte vlekken dansen voor je ogen. Je voelt je licht in je hoofd, alsof je zweeft. Je grijpt je vast aan de deurpost om niet te vallen. Na een paar seconden trekt het weg en voel je je weer normaal. Dit gebeurt je vaker – vooral ’s ochtends, na lang zitten, of na een warm bad. Wat is er aan de hand?
Of misschien herken je dit scenario: je hebt je bloeddruk laten meten en de cijfers zijn laag – 100 over 60, of zelfs 90 over 50. De arts zegt “je hebt een lage bloeddruk” maar verder niets. Je googelt en leest tegenstrijdige dingen. Sommige bronnen zeggen dat het gezond is en je langer doet leven. Andere waarschuwen voor ernstige symptomen. Wat moet je nu geloven? Is je lage bloeddruk iets om je zorgen over te maken?
De verwarring is begrijpelijk. Lage bloeddruk – medisch gezien hypotensie – is een van die aandoeningen waarbij de grens tussen “volkomen normaal” en “potentieel problematisch” vaag is. Voor veel mensen is een lage bloeddruk gewoon hun normale toestand – vaak zelfs gezonder dan een hoge bloeddruk. Maar voor anderen kan het leiden tot vervelende symptomen zoals duizeligheid, vermoeidheid, en flauwvallen. En soms – zelden, maar het gebeurt – kan een plotselinge lage bloeddruk levensbedreigende shock betekenen.
Het is niet zo simpel als “lage bloeddruk is slecht” of “lage bloeddruk is goed”. Het hangt af van jouw lichaam, je symptomen, en wat de oorzaak is. In dit artikel leggen we precies uit wat een lage bloeddruk betekent, wanneer het onschuldig is en wanneer niet, welke symptomen wijzen op problemen, en wat je eraan kunt doen. Want de sleutel zit niet in het getal op zich, maar in hoe jij je voelt.
Wat is bloeddruk eigenlijk?
Om lage bloeddruk te begrijpen, moeten we eerst weten wat bloeddruk is.
Je bloeddruk is de kracht waarmee je bloed tegen de wanden van je bloedvaten drukt terwijl het door je lichaam stroomt. Denk aan het als de waterdruk in een tuinslang – hoe sterker de druk, hoe krachtiger het water eruit spuit.
Je bloeddruk wordt bepaald door twee dingen:
- Hoeveel bloed je hart per slag rondpompt (hartminuutvolume)
- Hoe nauw of wijd je bloedvaten zijn (perifere weerstand)
Als je hart krachtig pompt en je bloedvaten zijn nauw, is je bloeddruk hoog. Als je hart minder krachtig pompt of je bloedvaten zijn wijd, is je bloeddruk lager.
De twee getallen
Een bloeddrukmeting geeft altijd twee getallen, bijvoorbeeld 120/80 (spreek uit als “120 over 80”):
De bovendruk (systolische druk) – het eerste, hogere getal – is de druk op het moment dat je hart samentrekt en bloed de bloedvaten inpompt. Dit is de maximale druk.
De onderdruk (diastolische druk) – het tweede, lagere getal – is de druk wanneer je hart ontspant en zich weer vult met bloed. Dit is de minimale druk.
Bij gezonde volwassenen ligt de bloeddruk meestal tussen 100/60 en 140/90. Maar dit varieert enorm per persoon, leeftijd, en moment van de dag.
Bloeddruk is dynamisch
Je bloeddruk is geen vast getal. Het verandert constant afhankelijk van wat je doet:
- Tijdens inspanning stijgt je bloeddruk – je spieren hebben meer zuurstof nodig
- Tijdens rust of slaap daalt je bloeddruk – je lichaam heeft minder nodig
- Bij stress stijgt je bloeddruk – je lichaam bereidt zich voor op actie
- Na het eten kan je bloeddruk dalen – veel bloed gaat naar je darmen
- Bij opstaan moet je lichaam snel compenseren om de bloeddruk op peil te houden
Dit zijn allemaal normale, gezonde schommelingen. Problemen ontstaan wanneer deze regulatie niet goed werkt.
Wanneer is je bloeddruk te laag?
Dit is de vraag waar geen simpel antwoord op is. Het hangt af van de persoon.
De algemene definitie: een bloeddruk wordt als “laag” beschouwd wanneer de bovendruk onder de 90 mmHg is of de onderdruk onder de 60 mmHg. Maar deze grens is arbitrair en niet voor iedereen gelijk.
De betere definitie: je bloeddruk is te laag wanneer deze zo laag is dat je er symptomen van krijgt. Voor sommige mensen is 85/50 volkomen normaal en voelen ze zich uitstekend. Voor anderen veroorzaakt een bloeddruk van 105/65 al duizeligheid.
Wanneer is lage bloeddruk normaal?
Jonge, gezonde mensen – vooral vrouwen en slanke mensen – hebben vaak van nature een lage bloeddruk. Bloeddrukken van 90/60 of zelfs 85/55 zijn niet ongebruikelijk. Zolang je je goed voelt, is dit volkomen normaal en zelfs gunstig.
Sportieve mensen hebben vaak een lagere rustende bloeddruk. Atleten kunnen bloeddrukken hebben van 100/60 of lager. Hun hart is zo goed getraind dat het minder hard hoeft te pompen om het lichaam van bloed te voorzien.
Tijdens de zwangerschap daalt de bloeddruk vaak, vooral in het eerste en tweede trimester. De bloedvaten ontspannen door hormonen, en er is veel extra bloed nodig voor de placenta. Een bloeddruk van 90/60 is tijdens zwangerschap niet ongewoon.
In al deze gevallen is lage bloeddruk geen probleem – het is gewoon hoe je lichaam werkt.
Wanneer is lage bloeddruk problematisch?
Als je symptomen hebt. Dit is de cruciale factor. Als je duizelig bent, flauwvalt, vermoeid bent, of andere symptomen hebt die je dagelijkse leven beïnvloeden, dan is je bloeddruk voor jou te laag – zelfs als het getal niet extreem laag lijkt.
Als het plotseling verandert. Als je normaal gesproken een bloeddruk van 130/80 hebt en deze plotseling daalt naar 90/60, kan dat wijzen op een acuut probleem – zelfs al is 90/60 op zich niet alarmerend laag.
Als het gepaard gaat met andere symptomen zoals kortademigheid, pijn op de borst, verwarring, of koude, klamme huid – dan kan het wijzen op shock, wat een medisch noodgeval is.
Symptomen van lage bloeddruk
Veel mensen met een lage bloeddruk hebben geen enkele klacht. Maar wanneer je bloeddruk voor jou te laag is, kunnen de volgende symptomen optreden:
Duizeligheid en licht gevoel in je hoofd
Dit is het meest voorkomende symptoom. Je voelt alsof je zweeft, alsof je hoofd niet helemaal vast zit aan je lichaam. Het kan subtiel zijn – een vaag gevoel van onbalans – of heftig, waarbij je je moet vasthouden om niet te vallen.
Waarom het gebeurt: Je hersenen krijgen tijdelijk te weinig zuurstof omdat de bloedstroom onvoldoende is.
Zwarte vlekken of sterretjes voor je ogen
Je ziet plotseling donkere vlekken, je zicht wordt wazig, of je ziet helemaal niets meer voor enkele seconden. Dit heet ook wel “black-out” (zonder dat je bewusteloos raakt).
Waarom het gebeurt: De bloedstroom naar je ogen en visuele cortex in je hersenen is tijdelijk verminderd.
Flauwvallen (syncope)
In ernstige gevallen kun je het bewustzijn verliezen en flauwvallen. Dit gebeurt vaak bij plotselinge bloeddrukdalingen, bijvoorbeeld bij snel opstaan.
Waarom het gebeurt: Je hersenen krijgen zo weinig zuurstof dat ze tijdelijk uitschakelen als noodmaatregel.
Vermoeidheid en concentratieproblemen
Je voelt je constant moe, slap, zonder energie. Je kunt je moeilijk concentreren, dingen vergeten, of wazig denken.
Waarom het gebeurt: Als je bloeddruk chronisch laag is, krijgt je hele lichaam – inclusief je hersenen – suboptimaal bloed en zuurstof.
Misselijkheid
Een vage, onbehaaglijke misselijkheid kan gepaard gaan met een lage bloeddruk, vooral bij opstaan of in warme omgevingen.
Waarom het gebeurt: De verminderde bloedstroom beïnvloedt je maag-darmstelsel en evenwichtsorgaan.
Bleek uiterlijk
Je gezicht kan bleek of grauw zien. Anderen merken dit misschien eerder op dan jijzelf.
Waarom het gebeurt: Er is minder bloed in de kleine bloedvaatjes van je huid.
Koude handen en voeten
Je extremiteiten voelen koud aan, zelfs in warme omgevingen.
Waarom het gebeurt: Je lichaam prioriteert bloedstroom naar vitale organen en vermindert de doorbloeding van je armen en benen.
Snelle, oppervlakkige ademhaling
Je ademt sneller en oppervlakkiger in een poging meer zuurstof binnen te krijgen.
Dorst
Een onverklaarbaar gevoel van dorst kan wijzen op lage bloeddruk door vochttekort.
De verschillende soorten lage bloeddruk
Niet alle lage bloeddruk is hetzelfde. Er zijn verschillende vormen, elk met eigen oorzaken en symptomen.
Orthostatische hypotensie (lage bloeddruk bij opstaan)
Dit is de meest voorkomende vorm. Je bloeddruk daalt plotseling wanneer je opstaat vanuit een liggende of zittende positie.
Wat gebeurt er: Wanneer je opstaat, zakt door de zwaartekracht bloed naar je buik en benen. Normaal compenseren je bloedvaten dit door zich samen te trekken en je hart gaat iets sneller kloppen. Bij orthostatische lage bloeddruk gebeurt dit niet snel genoeg. Het duurt enkele seconden tot minuten voordat de bloeddruk zich herstelt.
Symptomen: Duizeligheid, zwarte vlekken, soms flauwvallen – direct na opstaan. Het trekt meestal binnen 10-30 seconden weg.
Wie krijgt het: Vooral ouderen (boven 65), mensen met de ziekte van Parkinson, diabetes, of mensen die bepaalde medicijnen gebruiken.
Postprandiale hypotensie (lage bloeddruk na het eten)
Je bloeddruk daalt 1-2 uur na het eten, vooral na grote maaltijden.
Wat gebeurt er: Na het eten stroomt veel bloed naar je maag en darmen om de spijsvertering te ondersteunen. Normaal verhoogt je lichaam de hartslag en vernauwt bloedvaten elders om de bloeddruk op peil te houden. Bij sommige mensen, vooral ouderen, werkt dit niet goed.
Symptomen: Duizeligheid, vermoeidheid, soms flauwvallen na maaltijden.
Wie krijgt het: Vooral mensen boven de 60, mensen met hoge bloeddruk (paradoxaal genoeg), of autonome zenuwstelsel-stoornissen.
Neuraal gemedieerde lage bloeddruk
Dit treedt op na lang staan of bij emotionele stress.
Wat gebeurt er: Verkeerde communicatie tussen je hart en hersenen zorgt voor een plotselinge bloeddrukdaling. Het lichaam denkt ten onrechte dat de bloeddruk te hoog is en stuurt signalen om deze te verlagen.
Symptomen: Duizeligheid, misselijkheid, bleekheid, flauwvallen – na lang staan, in warme ruimtes, of bij emotionele triggers.
Wie krijgt het: Vooral jonge mensen en kinderen.
Ernstige acute lage bloeddruk (shock)
Dit is een medisch noodgeval waarbij de bloeddruk plotseling gevaarlijk laag wordt.
Wat gebeurt er: Door bloedverlies, ernstige infectie, allergische reactie, of hartproblemen krijgen je vitale organen acuut te weinig bloed en zuurstof.
Symptomen: Verwarring, koude en klamme huid, snelle en oppervlakkige ademhaling, zwakke en snelle pols, bewusteloosheid.
Dit vereist onmiddellijke medische hulp.
Oorzaken van lage bloeddruk
Normale, onschuldige oorzaken
Genetica en lichaamsbouw – Sommige mensen hebben gewoon van nature een lage bloeddruk. Dit is vooral zo bij jonge, slanke vrouwen. Het is niet abnormaal, het is gewoon hoe je lichaam werkt.
Goede conditie – Atleten en zeer actieve mensen hebben vaak een lagere rustende bloeddruk omdat hun hart efficiënter werkt.
Zwangerschap – De bloedvaten ontspannen door hormonen, wat de bloeddruk verlaagt.
Warm weer – Warmte verwijdt bloedvaten, wat de bloeddruk kan verlagen. Dit is waarom je je soms duizelig voelt na een warm bad of sauna.
Medicijnen
Veel medicijnen kunnen je bloeddruk verlagen:
Bloeddrukverlagers – Dit is hun doel, maar soms werken ze te goed, vooral bij ouderen.
Plaspillen (diuretica) – Deze verhogen vochtverlies, wat het bloedvolume vermindert.
Medicijnen voor de prostaat (zoals tamsulosine) – Kunnen bloedvaten verwijden.
Antidepressiva – Sommige types kunnen de bloeddruk verlagen.
Parkinsonmedicijnen – Beïnvloeden vaak de bloeddrukregulatie.
Medicijnen voor erectiestoornissen – Kunnen de bloeddruk verlagen, vooral in combinatie met nitroglycerine.
Vochttekort (dehydratie)
Als je te weinig drinkt, braakt, diarree hebt, of veel zweet (bijvoorbeeld bij sport of warm weer), vermindert je bloedvolume. Minder bloed betekent lagere druk.
Bloedverlies
Hevig bloedverlies – extern (door een wond) of intern (bijvoorbeeld maagbloeding) – vermindert snel je bloedvolume en kan de bloeddruk gevaarlijk laten dalen.
Hartproblemen
Hartfalen – Een verzwakt hart kan niet krachtig genoeg pompen om een goede bloeddruk te handhaven.
Hartritmestoornissen – Zoals boezemfibrilleren of een te trage hartslag (bradycardie) kunnen de bloeddruk verlagen.
Hartklepafwijkingen – Beschadigde kleppen verminderen de pompefficiëntie.
Hormonale problemen
Schildklieraandoeningen – Zowel een onderactieve (hypothyreoïdie) als overactieve schildklier kunnen de bloeddruk beïnvloeden.
Bijnierproblemen (ziekte van Addison) – Te weinig productie van cortisol en aldosteron leidt tot lage bloeddruk.
Lage bloedsuiker (hypoglykemie) – Kan bloeddrukdaling veroorzaken.
Ernstige infecties (sepsis)
Als bacteriën in je bloedbaan komen, kunnen toxinen je bloedvaten verwijden en de bloeddruk gevaarlijk verlagen. Dit is een levensbedreigende noodsituatie.
Allergische reactie (anafylaxie)
Een ernstige allergische reactie kan binnen minuten de bloeddruk laten zakken en shock veroorzaken.
Zenuwstelselaandoeningen
Ziekte van Parkinson, diabetes (die zenuwschade veroorzaakt), multiple systeematrofie – deze aandoeningen beschadigen het autonome zenuwstelsel dat je bloeddruk reguleert.
Voedingstekorten
Ernstig tekort aan vitamine B12, foliumzuur, of ijzer kan bloedarmoede veroorzaken, wat indirect de bloeddruk kan verlagen.
Wat kun je zelf doen bij een lage bloeddruk?
Als je geen symptomen hebt, hoef je niets te doen. Je lage bloeddruk is normaal voor jou. Maar als je wel klachten hebt, kunnen deze maatregelen helpen:
Sta rustig op
Dit is cruciaal bij orthostatische lage bloeddruk. Sta nooit plotseling op.
De techniek: Als je ligt, ga dan eerst rechtop zitten. Wacht 10-20 seconden. Beweeg je voeten, span je beenspieren aan. Ga dan pas staan, terwijl je je vasthoudt aan iets stevigs. Wacht nog een paar seconden voordat je begint te lopen.
’s Ochtends is het ergst – neem de tijd bij het uit bed komen.
Drink voldoende
Dehydratie is een veelvoorkomende oorzaak van lage bloeddruk. Drink 1,5-2 liter water per dag, meer bij warm weer, sport, of ziekte.
Tip: Drink een groot glas water direct na het wakker worden, voordat je opstaat. Dit kan helpen je bloedvolume te verhogen.
Beweeg regelmatig
Paradoxaal genoeg helpt beweging tegen lage bloeddruk. Lichaamsbeweging versterkt je hart en verbetert de bloeddrukregulatie.
Wat te doen: Wandel dagelijks 30 minuten. Vermijd lang stilzitten of liggen overdag. Als je moet zitten voor je werk, sta elke uur op en loop 5 minuten rond.
Bij duizeligheid tijdens staan: Span je been-, bil-, en buikspieren aan, of maak stevige vuisten. Dit pompt bloed terug naar je hart en hersenen.
Kleine, regelmatige maaltijden
Grote maaltijden kunnen de bloeddruk verlagen (postprandiale lage bloeddruk). Eet liever 5-6 kleine maaltijden per dag dan 3 grote.
Vermijd: Koolhydraatrijke maaltijden veroorzaken de grootste bloeddrukdaling. Alcohol verwijdt bloedvaten en verergert lage bloeddruk.
Compressiekousen
Voor ernstige orthostatische lage bloeddruk kunnen steunkousen tot aan je middel helpen. Deze voorkomen dat bloed in je benen blijft hangen.
Zout – voorzichtig
Traditioneel werd extra zout aanbevolen bij lage bloeddruk omdat het vocht vasthoudt en bloedvolume verhoogt. Maar: tegenwoordig wordt dit niet meer aangeraden voor de meeste mensen.
Waarom niet: Te veel zout is slecht voor je nieren, kan leiden tot vochtophoping, en is vooral gevaarlijk als je ooit een hoge bloeddruk zou ontwikkelen.
Advies: Eet een normale hoeveelheid zout (maximaal 6 gram per dag). Voeg geen extra zout toe. Het zout in normale voeding is voldoende.
Vermijd triggers
Warme omgevingen – Warmte verwijdt bloedvaten. Wees extra voorzichtig na een warm bad, sauna, of in de zomer.
Alcohol – Verwijdt bloedvaten en verergert lage bloeddruk.
Lang staan – Probeer te bewegen of ga zitten als je lang moet staan.
Kantelen van je bed
Voor ernstige nachtelijke lage bloeddruk: zet het hoofdeinde van je bed 10-15 cm hoger (blokjes onder de poten). Dit houdt ’s nachts een lichte druk op je bloedvaten, wat helpt tegen ochtend-duizeligheid.
Wanneer naar de dokter?
Bel direct 112 of ga naar de spoedeisende hulp als:
- Je bloedt hevig (extern of intern – zoals zwarte ontlasting die op bloeden uit je maag of darmen wijst)
- Je flauwvalt en komt niet snel bij bewustzijn
- Je hebt pijn op de borst, kortademigheid, of verwardheid naast de lage bloeddruk
- Je huid is koud, klam, en bleek
- Je pols is zeer zwak of zeer snel
- Je blijft meer dan 3 dagen overgeven of hebt diarree
Deze symptomen kunnen wijzen op shock of een andere levensbedreigende aandoening.
Maak een afspraak met de huisarts als:
- Je bent regelmatig duizelig en bovenstaande adviezen helpen niet
- Je valt of loopt zeer wankel door duizeligheid
- Je gebruikt medicijnen die de bloeddruk kunnen verlagen (plaspillen, bloeddrukverlagers, Parkinson-medicatie)
- Je lage bloeddruk is nieuw – je had altijd een normale bloeddruk en nu plotseling veel lagere waardes
- Je symptomen beïnvloeden je dagelijkse leven
Behandeling door de arts
Als zelfzorg niet voldoende helpt, kan je arts:
Medicatie aanpassen
Als je medicijnen gebruikt die je bloeddruk verlagen, kan de dosering verminderd worden of kan je overstappen op een ander medicijn. Verander nooit zelf je medicatie – doe dit altijd in overleg met je arts.
Bij ouderen wordt soms besloten om te stoppen met bloeddrukverlagers als de lage bloeddruk meer problemen geeft (vallen!) dan de hoge bloeddruk.
Onderliggende oorzaken behandelen
Als je lage bloeddruk wordt veroorzaakt door een aandoening – zoals een schildklierprobleem, hartprobleem, of bloedarmoede – wordt deze behandeld.
Medicatie voorschrijven (zelden)
In zeer zeldzame, ernstige gevallen van orthostatische lage bloeddruk die niet reageert op andere maatregelen, kunnen medicijnen worden voorgeschreven:
Fludrocortison – Helpt je lichaam vocht en zout vast te houden, wat het bloedvolume verhoogt.
Midodrine – Vernauwt bloedvaten en verhoogt de bloeddruk.
Deze medicijnen worden alleen gebruikt als laatste redmiddel omdat ze bijwerkingen hebben.
Doorverwijzing naar specialist
Bij complexe gevallen kan je worden doorverwezen naar een cardioloog (hartspecialist), internist, of geriater (ouderengeneeskunde specialist) voor verder onderzoek.
Is lage bloeddruk gevaarlijk?
Voor de meeste mensen: nee, lage bloeddruk is niet gevaarlijk. Sterker nog, een lage bloeddruk zonder symptomen is vaak gezonder dan een hoge bloeddruk. Mensen met een lage bloeddruk hebben gemiddeld een lager risico op hartaandoeningen en beroertes.
Lage bloeddruk wordt pas een probleem wanneer:
- Het symptomen veroorzaakt die je dagelijkse leven beperken
- Het leidt tot vallen (vooral gevaarlijk bij ouderen – risico op heupfractuur, hoofdletsel)
- Het wijst op een onderliggende ernstige aandoening
- Het plotseling en ernstig daalt (shock)
De symptomen zelf – vooral flauwvallen – zijn het gevaarlijkste aspect. Vallen kan leiden tot ernstige verwondingen.
Lage bloeddruk vs. hoge bloeddruk
Hoge bloeddruk (hypertensie) is veel gevaarlijker dan lage bloeddruk. Hoge bloeddruk beschadigt geleidelijk je bloedvaten, hart, nieren, en hersenen, en verhoogt je risico op hartinfarct en beroerte. Het wordt niet voor niets “de stille moordenaar” genoemd – je voelt er niets van tot er ernstige schade is.
Lage bloeddruk daarentegen veroorzaakt meestal direct symptomen als het problematisch is, waardoor je het opmerkt en kunt aanpakken. En als je geen symptomen hebt, is het vaak volkomen onschuldig.
De conclusie: Wees niet bezorgd als je een lage bloeddruk hebt zonder symptomen. Dat is vaak een teken van goede gezondheid.
Conclusie: luister naar je lichaam
Lage bloeddruk is geen ziekte. Voor veel mensen is het volkomen normaal en zelfs gunstig. De cijfers op zich – 90/60, 100/70, 85/55 – vertellen niet het hele verhaal. Wat telt is hoe jij je voelt.
Als je geen symptomen hebt, maak je dan geen zorgen over je lage bloeddruk. Het is waarschijnlijk gewoon hoe jij bent gebouwd. Geniet van het feit dat je een lager risico hebt op hartproblemen dan mensen met een hoge bloeddruk.
Als je wel symptomen hebt – duizeligheid, vermoeidheid, flauwvallen – neem dat serieus. Dit beïnvloedt je kwaliteit van leven en kan gevaarlijk zijn door valrisico. Begin met de eenvoudige maatregelen: rustig opstaan, voldoende drinken, regelmatig bewegen. Voor de meeste mensen helpt dit al enorm.
Als deze maatregelen niet genoeg helpen, ga dan naar je huisarts. Misschien is er een behandelbare oorzaak, of kan je medicatie aangepast worden. Er zijn oplossingen.
En onthoud: plotselinge, ernstige bloeddrukdaling met symptomen als verwarring, koude huid, of zwakte is een noodgeval. Bel 112. Maar dit is zeldzaam. Voor de overgrote meerderheid van mensen met een lage bloeddruk is het een karakteristiek, geen catastrofe.
Luister naar je lichaam. De cijfers zijn slechts een hulpmiddel. Jij voelt het beste of er iets mis is. Vertrouw daarop.
Dit artikel is bedoeld ter informatie en vervangt geen professioneel medisch advies. Bij aanhoudende of ernstige klachten, raadpleeg altijd een huisarts.
Geef een reactie