Het begint als een vaag ongemak, ergens diep in je onderbuik. Een dof, zeurend gevoel dat je probeert te negeren. Maar naarmate de uren verstrijken, wordt het erger. De pijn wordt scherper, krampachtiger, of juist een constante, drukkende aanwezigheid. Je weet niet wat het is. Is het iets dat je gegeten hebt? Je darmen? Iets ernstigs? Moet je naar de dokter of gaat het vanzelf over?
Je bent niet alleen. Pijn in de onderbuik – ook wel lage buikpijn genoemd – is een van de meest voorkomende klachten waarmee mensen worstelen. Het is vaag, verwarrend, en kan veroorzaakt worden door een enorme variëteit aan aandoeningen, van volkomen onschuldige tot potentieel ernstige. Het probleem is dat je onderbuik vol zit met organen – darmen, blaas, bij vrouwen de baarmoeder en eierstokken, bij mannen de prostaat – en ze kunnen allemaal de boosdoener zijn.
Sommige oorzaken zijn tijdelijk en onschuldig. Dat krampje na het eten van iets dat niet goed viel, die menstruatiepijn, die verstopping na een week weinig vezels eten. Andere oorzaken zijn serieuzer en vereisen medische aandacht: een blindedarmontsteking, een nierbekkenontsteking, een cyste die gebarsten is.
Het moeilijke is dat de pijn zelf je vaak niet genoeg informatie geeft. Soms is hevige pijn volkomen onschuldig (menstruatiekrampen kunnen verschrikkelijk zijn maar zijn niet gevaarlijk), terwijl milde pijn soms wijst op iets ernstigs dat aandacht vereist.
Dit artikel helpt je om lage buikpijn te begrijpen. Je leert wat er in je onderbuik zit, wat de 15 meest voorkomende oorzaken zijn van pijn in die regio, hoe je ze kunt herkennen aan begeleidende symptomen, en – cruciaal – wanneer je naar de dokter moet en wanneer je het veilig thuis kunt afwachten. Want angst en onzekerheid maken buikpijn alleen maar erger. Kennis geeft controle en rust.
Wat is lage buikpijn precies?
Lage buikpijn of pijn in de onderbuik is pijn die je voelt onder je navel, in het onderste deel van je buik. Medisch wordt dit gebied het “hypogastrium” of “onderbuik” genoemd. Het strekt zich uit van net onder je navel tot aan je bekken.
Deze regio bevat een verzameling organen en structuren die allemaal pijn kunnen veroorzaken als er iets mis is:
Bij iedereen (mannen en vrouwen):
- De dikke darm (colon) – inclusief het laatste deel (sigmoid) en de blinde darm met zijn aanhangsel (appendix)
- De dunne darm (ileum) – het laatste deel
- De blaas
- De urineleiders (de buizen die urine van de nieren naar de blaas transporteren)
- Bloedvaten
- Lymfeklieren
- Spieren van de buikwand
- Het buikvlies (peritoneum) – het membraan dat de buikholte bekleedt
Bij vrouwen specifiek:
- De baarmoeder (uterus)
- De eierstokken (ovaria)
- De eileiders (tuba)
- De nek van de baarmoeder (cervix)
- De vagina (bovenste deel)
Bij mannen specifiek:
- De prostaat
- De zaadblaasjes
- Een deel van de zaadleiders
Wanneer een van deze organen ontstoken raakt, geblokkeerd wordt, uitrekt, samentrekt, of op een andere manier geïrriteerd is, voelt je dat als pijn in je onderbuik.
Het type pijn vertelt veel
De aard van de pijn geeft aanwijzingen over wat er aan de hand zou kunnen zijn:
Krampende pijn: Dit voelt als golven van pijn die komen en gaan, vaak ritmisch. Het wijst meestal op samentrekkingen van holle organen zoals darmen, blaas, of baarmoeder. Voorbeelden: darmkrampen bij buikgriep, menstruatiekrampen, nierstenen die door de urineleider bewegen.
Stekende pijn: Scherpe, plotselinge pijn die je de adem beneemt. Kan wijzen op iets acuut zoals een gebarsten cyste, een perforatie, of een acute ontsteking.
Zeurende, doffe pijn: Een constante, saaie pijn die niet wegaat. Wijst vaak op chronische ontstekingen, obstructies, of stretching van organen. Voorbeelden: chronische darmontstekingen, opgeblazen blaas, grote cyste.
Brandende pijn: Een heet, brandend gevoel. Vaak geassocieerd met ontstekingen van slijmvliezen. Voorbeelden: blaasontsteking, bepaalde darminfecties.
Bonzende, kloppende pijn: Voelt ritmisch, pulserend. Kan wijzen op vasculaire problemen of ernstige ontstekingen.
Locatie is cruciaal
Waar precies je de pijn voelt, geeft de arts veel informatie:
Rechts onderbuik (rechter onderbuik kwadrant):
- Vaak: dikke darm problemen, blindedarmontsteking
- Bij vrouwen: ook eierstok cyste of eileiderontsteking rechts
- Soms: nierproblemen aan de rechterkant
Midden onderbuik (suprapubische regio – net boven het schaambeen):
- Vaak: blaasproblemen (ontsteking, te vol, kramp)
- Bij vrouwen: baarmoederproblemen (ontsteking, myomen, menstruatie)
- Bij mannen: prostaatproblemen
Links onderbuik (linker onderbuik kwadrant):
- Vaak: dikke darm problemen (diverticulitis is hier klassiek)
- Bij vrouwen: linker eierstok of eileider problemen
- Soms: nierproblemen aan de linkerkant
Diffuus over hele onderbuik:
- Vaak: gegeneraliseerde darmproblemen (buikgriep, prikkelbaredarmsyndroom)
- Soms: ernstigere zaken als buikvliesontsteking
Artsen gebruiken deze informatie om het aantal mogelijke oorzaken te beperken en gericht onderzoek te doen.
De 15 meest voorkomende oorzaken van lage buikpijn
Laten we de belangrijkste oorzaken één voor één doornemen, zodat je kunt herkennen wat er mogelijk aan de hand is.
1. Buikgriep (gastro-enteritis)
Wat is het? Buikgriep is een verzamelnaam voor een acute ontsteking van de maag en darmen, meestal veroorzaakt door een virus (norovirus, rotavirus), soms door bacteriën (Campylobacter, Salmonella) of parasieten. Officieel heet het gastro-enteritis.
Symptomen:
- Krampende pijn in de onderbuik, vaak golvend
- Diarree (waterige, frequente ontlasting)
- Misselijkheid en braken
- Lichte koorts
- Algehele malaise en zwakte
- Verminderde eetlust
- Soms buikkrampen en opgeblazen gevoel
Hoe herken je het? De combinatie van buikpijn, diarree en misselijkheid die plotseling begint, is typisch. Vaak zijn anderen in je omgeving ook ziek (het is besmettelijk).
Wat kun je doen?
- Rust veel
- Drink veel vocht (water, bouillon, ORS-oplossingen) om uitdroging te voorkomen
- Eet licht (crackers, rijst, banaan, appelmoes) zodra je weer kunt eten
- Vermijd zuivel, vette voeding, cafeïne, alcohol in de acute fase
- Pijnstillers zoals paracetamol voor koorts en pijn
- Loperamide kan diarree remmen, maar gebruik dit alleen als je moet functioneren – het verlengt de ziekte soms
Wanneer naar de dokter?
- Als er bloed in je ontlasting zit
- Bij hoge koorts (>39°C) die aanhoudt
- Bij tekenen van uitdroging (droge mond, weinig urine, duizeligheid)
- Als het langer dan 3 dagen aanhoudt
- Bij hevige, niet-draaglijke pijn
Duur: Meestal 1-3 dagen, soms tot een week.
2. Blaasontsteking (cystitis)
Wat is het? Een blaasontsteking is een bacteriële infectie van het slijmvlies van de blaas. Het komt veel vaker voor bij vrouwen dan bij mannen omdat de vrouwelijke urinebuis (uretra) korter is, waardoor bacteriën makkelijker de blaas kunnen bereiken. De meest voorkomende veroorzaker is E. coli bacterie.
Symptomen:
- Pijn of brandend gevoel bij het plassen (klassiek symptoom)
- Frequente aandrang om te plassen, maar weinig urine
- Pijn of druk in de onderbuik (midden-onderbuik, boven het schaambeen)
- Troebele, sterk ruikende urine, soms met bloed (rood of roze)
- Lichte koorts (als het erger wordt)
- Algemeen onwel gevoel
Hoe herken je het? De combinatie van branderig plassen en pijn in de onderbuik is zeer kenmerkend voor blaasontsteking.
Wat kun je doen?
- Drink veel water (1,5-2 liter per dag) om bacteriën uit te spoelen
- Cranberry producten kunnen helpen (bewijs is gemengd)
- Vermijd cafeïne, alcohol, en zure dranken die de blaas irriteren
- Paracetamol voor pijn
- Warmte op de onderbuik kan verlichting geven
- Niet ophouden met plassen – ga zodra je aandrang voelt
Wanneer naar de dokter?
- Vrijwel altijd – blaasontstekingen vereisen meestal antibiotica
- Zeker als je hoge koorts krijgt (kan wijzen op nierinfectie)
- Als er bloed in je urine zit
- Bij mannen, kinderen, of zwangere vrouwen: altijd meteen naar de dokter
- Als het terugkeert (meer dan 2x per jaar): onderzoek naar onderliggende oorzaak
Behandeling: Antibiotica kuur (meestal 3-7 dagen, afhankelijk van het middel). Symptomen verbeteren vaak binnen 1-2 dagen, maar maak de kuur altijd af.
3. Voedselallergie of -intolerantie
Wat is het? Een reactie van je immuunsysteem (allergie) of spijsverteringsstelsel (intolerantie) op bepaalde voedselbestanddelen. Veelvoorkomende boosdoeners zijn lactose (melksuiker), gluten, FODMAPs (fermenteerbare koolhydraten), of specifieke eiwitten in bepaalde voedingsmiddelen.
Symptomen:
- Buikpijn in de onderbuik, vaak krampend, 30 minuten tot enkele uren na het eten van het problematische voedsel
- Opgeblazen gevoel, veel gasvorming
- Diarree of juist obstipatie
- Misselijkheid
- Bij echte allergie: ook huiduitslag, jeuk, zwelling, ademhalingsproblemen (ernstig)
Hoe herken je het? Als je herhaaldelijk buikpijn krijgt na het eten van bepaalde voedingsmiddelen, en het patroon is consistent, is een voedselprobleem waarschijnlijk. Veel mensen met lactose-intolerantie krijgen bijvoorbeeld altijd buikpijn na het drinken van melk.
Wat kun je doen?
- Hou een voedingsdagboek bij: schrijf op wat je eet en wanneer symptomen optreden
- Eliminatie-dieet: verwijder verdachte voedingsmiddelen voor 2-3 weken, introduceer ze dan weer en kijk of symptomen terugkeren
- Veelvoorkomende triggers zijn: zuivel, gluten, ui, knoflook, peulvruchten, bepaalde fruitsoorten
- Bij bevestigde intolerantie: vermijd het problematische voedsel of gebruik enzymsupplementen (bijv. lactase bij lactose-intolerantie)
Wanneer naar de dokter?
- Als je ernstige reacties hebt (zwelling, ademhalingsproblemen) – dit is een allergie en kan levensbedreiging zijn
- Voor allergietesten als je niet kunt achterhalen wat de trigger is
- Als symptomen je dagelijks leven significant beïnvloeden
Behandeling: De beste behandeling is vermijding van het problematische voedsel. Bij allergieën soms antihistaminica of in ernstige gevallen een EpiPen.
4. Blindedarmontsteking (appendicitis)
Wat is het? Een ontsteking van de appendix (wormvormig aanhangsel) – een klein buisvormig uitsteeksel aan de blinde darm. Het is geblokkeerd geraakt (vaak door ontlasting, lymfweefsel, of in zeldzame gevallen een parasiet), waardoor bacteriën zich vermenigvuldigen en ontsteking ontstaat. Als het niet behandeld wordt, kan de appendix barsten, wat levensbedreigend is.
Symptomen:
- Begint vaak met vaag ongemak rondom de navel
- Pijn verplaatst zich binnen 12-24 uur naar rechts onderbuik (klassiek punt: McBurney’s punt)
- Pijn wordt erger bij bewegen, hoesten, lopen
- Misselijkheid en braken
- Verminderde eetlust
- Lichte koorts (37,5-38,5°C)
- Pijn bij druk op de rechterkant van de buik, vooral als je de druk loslaat (rebound tenderness)
- Soms diarree of obstipatie
Hoe herken je het? De klassieke presentatie – vage pijn rond de navel die naar rechts onderbuik verplaatst, samen met misselijkheid en koorts – is zeer suggestief. Kinderen en ouderen hebben vaak atypische symptomen.
Wat kun je doen? Niets – ga onmiddellijk naar de dokter of spoedeisende hulp. Blindedarmontsteking is een medisch noodgeval. Neem geen pijnstillers (maskeert symptomen), eet of drink niet (voor het geval operatie nodig is).
Wanneer naar de dokter? Onmiddellijk, zodra je het vermoedt. Bel je huisarts of ga naar de spoedeisende hulp.
Behandeling: Appendectomie (operatieve verwijdering van de appendix), meestal laparoscopisch (kijkoperatie). Soms eerst antibiotica om de ontsteking te bedaren voordat operatie plaatsvindt. Als de appendix gebarsten is, is het complexer en riskanter.
Belangrijk: Een gebarsten appendix kan een levensbedreigende buikvliesontsteking veroorzaken. Wacht niet af.
5. Gal- en nierstenen
Wat is het? Galstenen zijn verharde afzettingen in de galblaas (rechts boven in de buik), meestal van cholesterol of bilirubine. Ze kunnen pijn veroorzaken als ze vastkomen in de galwegen.
Nierstenen zijn kristallen van mineralen (meestal calcium) die zich vormen in de nieren en pijn veroorzaken als ze door de urineleiders bewegen naar de blaas.
Symptomen galstenen:
- Plotselinge, hevige pijn rechts boven in de buik (niet onderbuik, maar kan uitstralen naar onderbuik)
- Pijn na vette maaltijden
- Misselijkheid en braken
- Soms geelzucht (gele huid/ogen) als stenen de galwegen blokkeren
Symptomen nierstenen:
- Zeer hevige, golvende pijn in de zij/onderrug die uitstraalt naar de onderbuik en lies
- Pijn bij het plassen
- Bloed in de urine (roze, rood, of bruin)
- Frequente aandrang om te plassen
- Misselijkheid en braken
- Koorts (als er infectie bij is)
Hoe herken je het? Nierstenen geven een van de meest intense vormen van pijn – mensen beschrijven het als erger dan bevallen. De pijn komt in golven en straalt uit naar de lies. Galstenen geven pijn rechts boven, vaak na het eten.
Wat kun je doen?
- Voor nierstenen: drink veel water, neem sterke pijnstillers (NSAID’s zoals ibuprofen, of opiaten bij zeer ernstige pijn)
- Warmte kan helpen
- Kleine stenen kunnen spontaan uitplassen
Wanneer naar de dokter?
- Bij verdenking nierstenen of galstenen: altijd
- Onmiddellijk bij hoge koorts (infectie)
- Bij aanhoudende, ondraaglijke pijn
- Als je niet kunt plassen
Behandeling:
- Kleine nierstenen (<5mm): vaak conservatief, ze plassen spontaan uit
- Grote stenen: shockwave lithotripsie (verbrijzelen met geluidsgolven), ureteroscopie, of operatie
- Galstenen: cholecystectomie (verwijderen galblaas) als ze symptomen geven
6. Nierbekkenontsteking (pyelonefritis)
Wat is het? Een bacteriële infectie van het nierbekken en/of het nierweefsel zelf. Het ontstaat vaak als complicatie van een onbehandelde blaasontsteking waarbij bacteriën via de urineleiders omhoog naar de nieren zijn gekropen.
Symptomen:
- Hoge koorts (vaak >38,5°C) met koude rillingen
- Pijn in de zij en onderrug (flankpijn), vaak aan één kant
- Pijn kan uitstralen naar de onderbuik
- Misselijkheid en braken
- Frequente, pijnlijke plassen
- Troebele, bloederige of sterk ruikende urine
- Algemeen zeer ziek voelen
Hoe herken je het? De combinatie van hoge koorts, flankpijn, en urineklachten is zeer typisch. Nierbekkenontsteking voelt ernstiger en maakt je zieker dan een simpele blaasontsteking.
Wat kun je doen? Ga naar de dokter – dit is niet iets om thuis te behandelen. Drink veel water, neem paracetamol voor koorts en pijn, maar antibiotica zijn essentieel.
Wanneer naar de dokter? Altijd, bij vermoeden. Nierbekkenontsteking kan permanente nierschade veroorzaken als het niet behandeld wordt. Bij zeer hoge koorts, braken waardoor je niet kunt drinken, of extreme pijn: spoedeisende hulp.
Behandeling: Antibiotica (vaak minimaal 7-14 dagen). Bij ernstige gevallen: ziekenhuisopname voor intraveneuze antibiotica. Herhaalde infecties vereisen verder onderzoek naar onderliggende oorzaken (anatomische afwijkingen, stenen, etc.).
7. Geperforeerd maagzweer
Wat is het? Een maagzweer is een open wond in het slijmvlies van de maag of twaalfvingerige darm. Als deze diep genoeg wordt, kan hij perforeren (een gaatje maken door de wand), waardoor maaginhoud in de buikholte lekt. Dit veroorzaakt acute, ernstige pijn.
Symptomen:
- Plotselinge, zeer hevige, scherpe pijn die begint in de bovenbuik maar kan uitstralen naar de onderbuik
- Buik is hard en gespannen (peritoneale prikkeling)
- Misselijkheid en braken
- Koorts
- Snelle hartslag
- Shock symptomen (bleek, zweterig, verward)
Hoe herken je het? Plotselinge, ondraaglijke buikpijn bij iemand met bekende maagzweer of langdurig gebruik van NSAID’s/aspirine (risicofactoren voor maagzweer). De buik voelt hard als een plank.
Wat kun je doen? Bel 112 onmiddellijk. Dit is een levensbedreigende noodsituatie. Eet of drink niets, ga liggen, blijf rustig.
Behandeling: Spoedoperatie om het gat te dichten. Antibiotica om infectie te voorkomen. Intensieve zorg monitoring.
8. Obstipatie (verstopping)
Wat is het? Moeilijke, zeldzame of harde ontlasting. De darm is verstopt door droge, harde ontlasting die moeilijk door te bewegen is. Kan leiden tot opgeblazen gevoel en krampende pijn.
Symptomen:
- Minder dan 3 keer per week ontlasting
- Harde, droge ontlasting die moeilijk uit te persen is
- Krampende pijn in de onderbuik
- Opgeblazen, vol gevoel
- Verminderde eetlust
- Soms misselijkheid
Hoe herken je het? De combinatie van weinig ontlasting, buikpijn en opgeblazen gevoel. Je voelt dat je vol zit maar het komt niet eruit.
Wat kun je doen?
- Drink veel water (2 liter per dag)
- Eet meer vezels (groenten, fruit, volkoren producten)
- Beweeg regelmatig (helpt de darmbeweging)
- Gebruik milde laxeermiddelen zoals lactulose, macrogol, of bisacodyl
- Probeer op vaste tijden naar het toilet te gaan
- Neem de tijd, haast niet
- Vermijd voedsel dat verstoppend werkt (banaan, witte rijst, kaas)
Wanneer naar de dokter?
- Als obstipatie langer dan 2 weken aanhoudt ondanks zelfzorg
- Bij hevige pijn of opgeblazen buik
- Als er bloed in de ontlasting zit
- Bij braken
- Als het een nieuw, onverklaard probleem is bij ouderen
Behandeling: Meestal leefstijl en laxeermiddelen. Bij chronische obstipatie: onderzoek naar onderliggende oorzaken (schildklierprobleem, medicijnen, anatomische problemen).
9. Cyste in baarmoeder of eierstok
Wat is het? Een cyste is een met vocht gevulde zak. Eierstokcysten komen veelvuldig voor – veel vrouwen krijgen elke cyclus kleine follikel cysten die vanzelf verdwijnen. Soms blijven ze groot of barsten ze, wat pijn veroorzaakt.
Baarmoedercysten (vaak myomen of endometriose-cysten) zijn minder vaak maar kunnen pijnlijk zijn.
Symptomen:
- Doffe, zeurende pijn aan één kant van de onderbuik (als cyste in eierstok)
- Plotselinge, scherpe pijn als een cyste barst of draait (ovarian torsion – zeer ernstig)
- Onregelmatige menstruatie
- Pijn tijdens seks
- Opgeblazen gevoel
- Frequente plassen als cyste op blaas drukt
- Bij gebarsten cyste: misselijkheid, braken, soms lichte koorts
Hoe herken je het? Meestal wordt het per toeval ontdekt bij echo voor iets anders. Als je plotselinge, ernstige pijn aan één kant hebt, kan het een gebarsten of gedraaide cyste zijn.
Wat kun je doen?
- Kleine, asymptomatische cysten: vaak alleen observeren (verdwijnen vanzelf)
- Pijnstillers voor ongemak
- Warmte op de onderbuik
Wanneer naar de dokter?
- Bij plotselinge, hevige pijn (kan gedraaide eierstok zijn – noodgeval)
- Bij aanhoudende pijn of grote cysten
- Bij onregelmatige bloedingen
- Als cyste niet verdwijnt na enkele menstruatiecycli
Behandeling: Kleine cysten: afwachten. Grote of persistente cysten: soms operatieve verwijdering (laparoscopisch). Gedraaide eierstok: spoedoperatie.
10. Menstruatiepijn en ovulatiepijn
Wat is het? Menstruatiepijn (dysmenorroe): Krampende pijn in de onderbuik tijdens de menstruatie. Veroorzaakt door prostaglandinen die de baarmoederspier laten samentrekken om het baarmoederslijmvlies af te stoten.
Ovulatiepijn: Pijn aan één kant van de onderbuik halverwege de cyclus, wanneer de eierstok een eicel vrijgeeft.
Symptomen menstruatiepijn:
- Krampende pijn in het midden van de onderbuik
- Begint net voor of bij start menstruatie, duurt 1-3 dagen
- Uitstralend naar onderrug en bovenbenen
- Soms misselijkheid, diarree, hoofdpijn
Symptomen ovulatiepijn:
- Scherpe of krampende pijn aan één kant onderbuik
- Duurt enkele uren tot 1-2 dagen
- Gebeurt halverwege cyclus (rond dag 14)
- Soms lichte bloeding of afscheiding
Hoe herken je het? De timing is cruciaal: menstruatiepijn tijdens ongesteldheid, ovulatiepijn halverwege cyclus. Het patroon herhaalt zich elke maand.
Wat kun je doen?
- NSAID’s zoals ibuprofen of naproxen (beste pijnstillers voor menstruatiepijn)
- Warmte (kruik, warm bad)
- Lichte beweging (kan helpen)
- Magnesiumsuppletie (kan menstruatiepijn verminderen)
- Voor ernstige menstruatiepijn: anticonceptiepil (voorkomt eisprong en vermindert pijn)
Wanneer naar de dokter?
- Als pijn zo ernstig is dat je niet kunt functioneren
- Als het patroon plotseling verandert (erger wordt)
- Als je ook koorts, braken, of abnormale bloedingen hebt
- Als pijnstillers niet helpen
Behandeling: Meestal pijnstillers en zelfzorg. Bij ernstige gevallen: hormonale therapie. Bij secundaire dysmenorroe (veroorzaakt door onderliggende aandoening zoals endometriose): behandel de oorzaak.
11. Buikvliesontsteking (peritonitis)
Wat is het? Een ontsteking van het buikvlies (peritoneum) – het membraan dat de buikholte bekleedt en organen omhult. Meestal veroorzaakt door bacteriën die in de buikholte terecht zijn gekomen via een geperforeerd orgaan (maag, appendix, darm) of een gebarsten cyste. Dit is een levensbedreigende noodsituatie.
Symptomen:
- Zeer ernstige, constante buikpijn (bovenbuik en onderbuik)
- Buik is hard en gespannen – voelt als een plank (“plankbuik”)
- Pijn wordt erger bij elke beweging, hoesten, aanraken
- Hoge koorts en koude rillingen
- Misselijkheid en braken
- Geen ontlasting of gasafgang (darmverlamming)
- Snelle hartslag en ademhaling
- Shock symptomen (bleek, zweterig, verward, lage bloeddruk)
Hoe herken je het? Zeer ernstige, ondraaglijke buikpijn met een harde buik bij iemand die zeer ziek eruitziet. Dit is niet iets waar je aan twijfelt – het is duidelijk ernstig.
Wat kun je doen? Bel onmiddellijk 112. Ga liggen, beweeg niet onnodig, eet of drink niets.
Behandeling: Spoedoperatie om de bron van de infectie te vinden en te repareren (bijvoorbeeld gebarsten appendix verwijderen). Hoge dosis intraveneuze antibiotica. Intensieve zorg monitoring. Zelfs met behandeling is de mortaliteit significant.
12. Ziekte van Crohn
Wat is het? Een chronische, auto-immuun ontstekingsziekte die elk deel van het spijsverteringskanaal kan aantasten, maar meestal de dunne darm en/of dikke darm. De ontsteking is diep en kan complicaties veroorzaken zoals stricturen, fistels, en abcessen.
Symptomen:
- Chronische krampende buikpijn, vaak rechts onderbuik (als het terminale ileum aangedaan is)
- Chronische diarree (soms met bloed of slijm)
- Onverklaard gewichtsverlies
- Vermoeidheid en malaise
- Koorts tijdens opvlammingen
- Verminderde eetlust
- Soms extra-intestinale manifestaties: gewrichtspijn, huidproblemen, oogontstekingen
Hoe herken je het? Aanhoudende buikpijn en diarree die niet weggaat, vaak met gewichtsverlies. Begint meestal op jonge leeftijd (15-35 jaar, hoewel het op elke leeftijd kan beginnen).
Wat kun je doen? Dit is niet iets om zelf te behandelen. Bij vermoeden: ga naar de huisarts. Eenmaal gediagnosticeerd: volg je behandelplan, vermijd triggers (stress, bepaalde voedingsmiddelen), stop met roken (rookt verergert Crohn).
Wanneer naar de dokter? Bij aanhoudende onverklaarde buikpijn en diarree (>4 weken), zeker met gewichtsverlies of bloed in ontlasting.
Diagnose: Colonoscopie met biopsieën, soms MRI of CT van de darmen, bloedtesten voor ontstekingsmarkers.
Behandeling:
- Anti-inflammatoire medicatie (5-ASA, corticosteroïden)
- Immunosuppressiva (azathioprine, methotrexaat)
- Biologics (infliximab, adalimumab) voor ernstige gevallen
- Antibiotica voor infecties/abcessen
- Soms operatie voor complicaties (stricturen, fistels)
- Dieetaanpassingen
13. Prikkelbare Darm Syndroom (PDS)
Wat is het? Een functionele darmstoornis waarbij de darmen overgevoelig zijn en abnormaal bewegen, zonder dat er een zichtbare ontsteking of structurele afwijking is. Het is een chronische aandoening met wisselende symptomen.
Symptomen:
- Krampende buikpijn in de onderbuik (kan variëren in locatie)
- Verandert na ontlasting (vaak beter, soms erger)
- Diarree, obstipatie, of afwisselend beide
- Opgeblazen gevoel, veel gas
- Slijm in ontlasting
- Urgentie (plotselinge, sterke aandrang)
- Gevoel van incomplete ontlasting
- Symptomen verergeren door stress, bepaalde voedingsmiddelen, hormoonschommelingen
Hoe herken je het? Chronische, terugkerende buikpijn en veranderde ontlasting zonder alarmerende symptomen (geen bloed, gewichtsverlies, nachtelijke symptomen). Vaak begonnen op jonge volwassen leeftijd. Diagnose wordt gesteld met Rome IV criteria.
Wat kun je doen?
- Identificeer en vermijd voedsel-triggers (vaak FODMAPs, zuivel, gluten, vette voeding)
- Low-FODMAP dieet kan zeer effectief zijn (onder begeleiding van diëtist)
- Eet regelmatig, kleine maaltijden
- Vermijd overmatig cafeïne en alcohol
- Stressmanagement (mindfulness, therapie, yoga)
- Regelmatige beweging
- Voldoende vezels (maar niet teveel – kan verergeren)
- Probiotica kunnen helpen bij sommige mensen
Wanneer naar de dokter?
- Voor diagnose als je chronische symptomen hebt
- Als symptomen plotseling veranderen of verergeren
- Als je alarmsymptomen ontwikkelt (bloed, gewichtsverlies, koorts, anemie)
Behandeling:
- Basis: dieet en leefstijlaanpassingen
- Bij diarree: loperamide, colesevelam
- Bij obstipatie: laxeermiddelen, linaclotide
- Bij pijn/krampen: hyoscine, mebeverine (spasmolytische middelen)
- Bij ernstige symptomen: lage dosis antidepressiva (tricyclische antidepressiva of SSRI’s) – werken op darmsensitiviteit, niet op stemming
- Cognitieve gedragstherapie of hypnotherapie (bewezen effectief)
14. Eileiderontsteking (salpingitis)
Wat is het? Een bacteriële infectie van een of beide eileiders. Meestal veroorzaakt door seksueel overdraagbare infecties (chlamydia, gonorroe), soms door andere bacteriën. Kan leiden tot littekens en verstopping van de eileiders, wat onvruchtbaarheid veroorzaakt. Onderdeel van “Pelvic Inflammatory Disease” (PID).
Symptomen:
- Pijn in de onderbuik (één of beide kanten), dof of scherp
- Pijn tijdens seks (deep dyspareunia)
- Abnormale vaginale afscheiding (vaak geel of groen, ruikend)
- Onregelmatige menstruatiebloedingen of bloedingen tussen menstruaties
- Pijn bij het plassen
- Koorts en koude rillingen
- Misselijkheid en braken (bij ernstige gevallen)
Hoe herken je het? Onderbuikpijn bij een seksueel actieve vrouw, met abnormale afscheiding en mogelijk koorts. Vaak een recent nieuwe seksuele partner of onbeschermde seks.
Wat kun je doen? Ga naar de dokter – dit moet behandeld worden. Wacht niet, omdat onbehandelde eileiderontsteking permanente schade kan veroorzaken.
Wanneer naar de dokter? Altijd bij vermoeden. Bij hoge koorts, hevige pijn, of braken: spoedeisende hulp.
Diagnose: Gynaecologisch onderzoek (pijn bij bewegen cervix), uitstrijk voor SOA-testen, soms echo of laparoscopie.
Behandeling:
- Antibiotica (meestal combinatie van twee antibiotica om chlamydia en gonorroe te dekken)
- Partner(s) moeten ook behandeld worden
- Geen seks tot behandeling voltooid
- Bij abces of geen respons op antibiotica: soms ziekenhuisopname of operatie
15. Tekorten aan ijzer, vitamine B en vitamine D
Wat is het? Nutriëntentekorten kunnen diverse spijsverteringsproblemen veroorzaken, inclusief buikpijn. IJzer, B-vitamines (vooral B12 en foliumzuur), en vitamine D zijn cruciaal voor normale darmfunctie, productie van rode bloedcellen, en het immuunsysteem.
Symptomen nutriëntentekorten:
IJzertekort:
- Vermoeidheid, bleke huid
- Buikpijn, vooral als er ook sprake is van onderliggende maag/darmproblemen
- Hoofdpijn, duizeligheid
- Kortademigheid
Vitamine B12/foliumzuur tekort:
- Vermoeidheid, zwakte
- Bleke of geelachtige huid
- Darmklachten (diarree, buikpijn)
- Neurologische symptomen (tintelingen, geheugenproblemen)
Vitamine D tekort:
- Botpijn, spierpijn
- Kan bijdragen aan ontstekingsdarmaandoeningen en PDS
- Vermoeidheid, depressie
Hoe herken je het? Chronische buikpijn met vermoeidheid en andere vage symptomen. Vaak bij mensen met beperkt dieet, vegetariërs/veganisten (B12 tekort), mensen met malabsorptie (coeliakie, Crohn), of mensen die weinig zonlicht krijgen (vitamine D).
Wat kun je doen?
- Eet ijzerrijk voedsel: rood vlees, spinazie, peulvruchten, versterkte granen
- Vitamine C helpt ijzeropname (sinaasappelsap bij maaltijd)
- B12 bronnen: vlees, vis, zuivel, versterkte producten (veganisten: supplement nodig)
- Vitamine D: vette vis, versterkte zuivel, of supplement (vooral in winter)
Wanneer naar de dokter? Bij vermoeden van tekorten: laat bloedonderzoek doen om te bevestigen en onderliggende oorzaak te vinden (waarom heb je het tekort?).
Behandeling: Supplementen in de juiste dosis, behandel onderliggende oorzaak (bijv. bloeding bij ijzertekort, malabsorptie bij B12 tekort).
Alarmsymptomen: wanneer direct naar de dokter?
Sommige symptomen bij lage buikpijn zijn “rode vlaggen” die erop wijzen dat er iets ernstigs aan de hand kan zijn. Bij deze symptomen moet je niet afwachten maar onmiddellijk medische hulp zoeken:
Bel 112 of ga naar de spoedeisende hulp bij:
- Zeer hevige, ondraaglijke pijn
- Plotselinge, scherpe pijn die niet weggaat
- Harde, gespannen buik (“plankbuik”)
- Pijn met tekenen van shock (bleek, zweterig, verward, flauwvallen)
- Pijn met hoge koorts (>39°C) en koude rillingen
- Pijn met hevig braken waardoor je niet kunt drinken
- Pijn met bloederige of zwarte, teerachtige ontlasting
- Pijn met bloederig braken
- Pijn bij zwangerschap (kan buitenbaarmoederlijke zwangerschap zijn)
- Pijn na een trauma (val, ongeluk)
Ga binnen 24 uur naar je huisarts bij:
- Aanhoudende pijn (>24 uur) die niet verbetert
- Pijn met koorts (37,5-39°C)
- Pijn met braken dat aanhoudt
- Pijn met bloedingen uit vagina (buiten menstruatie)
- Pijn met bloed in urine
- Pijn met onvermogen om te plassen
- Pijn met ernstige diarree (>6x per dag) of obstipatie (>5 dagen)
- Pijn met onverklaard gewichtsverlies
- Pijn die steeds terugkeert
Plan een afspraak binnen een week bij:
- Chronische of terugkerende buikpijn zonder duidelijke oorzaak
- Veranderingen in je normale darmpatroon die aanhouden
- Buikpijn die je dagelijks leven beïnvloedt
Diagnose: wat doet de dokter?
Als je naar de dokter gaat met lage buikpijn, zal hij of zij een systematische aanpak volgen om de oorzaak te vinden.
Anamnese (gesprek)
De arts stelt vragen over:
- Locatie: Waar precies voel je de pijn? (Rechts, links, midden?)
- Karakter: Hoe voelt het? (Krampend, stekend, zeurend, brandend?)
- Duur: Hoe lang heb je het al? Komt en gaat het, of is het constant?
- Ernst: Op een schaal van 1-10, hoe erg is het?
- Timing: Wanneer treedt het op? (Na eten, tijdens menstruatie, altijd?)
- Wat maakt het beter/erger: Rust, beweging, eten, ontlasting?
- Begeleidende symptomen: Koorts, braken, diarree, bloedingen, plasproblemen?
- Medische geschiedenis: Eerdere operaties, aandoeningen, medicijngebruik?
- Voor vrouwen: Menstruatie, zwangerschap, anticonceptie?
Lichamelijk onderzoek
De arts zal:
- Je buik inspecteren (opgezet, harde buik?)
- Je buik betasten (waar precies zit de pijn? Zijn er zwellingen?)
- Auscultatie (luisteren met stethoscoop naar darmgeluiden)
- Percussie (trommel-test om vloeistof of gas te detecteren)
- Rectaal toucher (als nodig, om prostaat, baarmoeder, of rectum te beoordelen)
- Bij vrouwen mogelijk: vaginaal onderzoek
Aanvullend onderzoek
Afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak:
Laboratoriumtests:
- Bloedonderzoek: bloedbeeld (anemie, infectie), ontstekingsmarkers (CRP, BSE), leverfunctie, nierfunctie, zwangerschapstest bij vrouwen, HCG
- Urineonderzoek: voor blaasontsteking, nierstenen, bloed in urine
- Ontlastonderzoek: voor bloed, parasieten, bacteriën
Beeldvorming:
- Echografie (ultrasound): Eerste keuze bij veel onderbuikpijn. Goed voor blaas, nieren, baarmoeder, eierstokken, galblaas. Niet invasief, geen straling.
- CT-scan: Gedetailleerder dan echo, goed voor appendicitis, diverticulitis, abcessen, stenen. Gebruikt wel straling.
- MRI: Beste beeldvorming voor zachte weefsels. Geen straling. Gebruikt vooral bij vermoeden endometriose, Crohn, tumoren.
- Röntgen: Voor darmobstructie, geperforeerd orgaan (vrije lucht in buik).
Endoscopie:
- Colonoscopie: Camera door dikke darm om slijmvlies te inspecteren. Voor Crohn, colitis, diverticulose, tumoren.
- Cystoscopie: Camera in blaas voor chronische blaasprobleem.
- Laparoscopie: Kijkoperatie in buikholte, kan diagnostisch en therapeutisch zijn. Voor endometriose, cysten, appendicitis.
Behandeling: wat kun je zelf doen?
Voor milde, niet-alarmerende lage buikpijn zijn er zelfzorgmaatregelen die kunnen helpen:
Algemeen:
- Rust: Ga liggen, ontspan
- Warmte: Kruik of warm bad kan krampende pijn verlichten
- Hydratatie: Drink voldoende water
- Licht eten: Bij misselijkheid, eet licht verteerbaar (crackers, toast, rijst)
Pijnverlichting:
- Paracetamol: Veilig, eerste keuze
- NSAID’s (ibuprofen, naproxen): Effectief voor menstruatiepijn en ontstekingspijn, maar vermijd bij maagproblemen of bloedingen
- Spasmolytische middelen (zoals Buscopan): Voor krampende darmpijn
Darmgezondheid:
- Vezels: Voor obstipatie, geleidelijk verhogen
- Probiotica: Kunnen helpen bij PDS en na antibiotica
- Vermijd trigger-voedsel: Als je weet wat het verergert
Stress reductie:
- Meditatie, yoga, ademhalingsoefeningen
- Voldoende slaap
- Regelmatige beweging
Preventie: voorkomen is beter
Hoewel niet alle oorzaken van lage buikpijn te voorkomen zijn, kun je je risico verminderen:
Voor darmproblemen:
- Eet gezond: Veel vezels, groenten, fruit
- Drink voldoende water
- Beweeg regelmatig: Helpt darmfunctie
- Vermijd overmatig alcohol en bewerkte voeding
- Stress management
Voor urineweginfecties:
- Drink veel water
- Plas na seks
- Veeg van voor naar achter (vrouwen)
- Draag katoenen ondergoed
- Vermijd irriterende producten (zeep, douchegel in intieme zone)
Voor SOA-gerelateerde problemen:
- Veilig vrijen (condooms)
- Regelmatige SOA-testen bij nieuwe partners
- Open communicatie met partners
Voor voedselgerelateerde pijn:
- Hou voedingsdagboek bij
- Eet langzaam, kauw goed
- Vermijd bekende triggers
Voor menstruatiepijn:
- Magnesium supplementen
- Regelmatige beweging
- Gezond gewicht
- Overweeg hormonale anticonceptie (als je die wilt)
Conclusie: lage buikpijn is veelvoorkomend maar vereist aandacht
Lage buikpijn is een van de meest voorkomende klachten en kan veroorzaakt worden door een enorme diversiteit aan aandoeningen – van volkomen onschuldige en tijdelijke problemen zoals buikgriep of menstruatiepijn, tot ernstige noodsituaties zoals blindedarmontsteking of buikvliesontsteking.
De belangrijkste boodschap: neem je pijn serieus, maar panikeer niet onnodig.
Weet wanneer je moet handelen:
- Bij alarmsymptomen (hevige pijn, harde buik, hoge koorts, bloedingen, shock): onmiddellijk naar de dokter
- Bij aanhoudende of terugkerende pijn zonder duidelijke oorzaak: maak een afspraak met je huisarts
- Bij milde, kortstondige pijn met duidelijke trigger: zelfzorg is vaak voldoende
Ken je lichaam: Vrouwen moeten weten dat cyclische pijn normaal kan zijn maar niet ondraaglijk hoeft te zijn. Mannen moeten weten dat onderbuikpijn minder vaak voorkomt maar daarom niet minder serieus is. Iedereen moet weten waar hun pijn zit en hoe het voelt – deze informatie is goud waard voor de arts.
Luister naar je intuïtie: Als je pijn anders voelt dan normaal, als het erger wordt, of als je je gewoon niet goed voelt – vertrouw op je gevoel en zoek hulp. Artsen nemen buikpijn altijd serieus omdat ze weten dat het signaal kan zijn van iets dat aandacht vereist.
En tot slot: chronische lage buikpijn hoeft je leven niet te domineren. Met de juiste diagnose en behandeling – of het nu medicatie is, leefstijlaanpassingen, of in sommige gevallen een operatie – kunnen de meeste oorzaken van lage buikpijn effectief worden behandeld. Je hoeft niet te leven met constante pijn.
Begin met aandacht voor je symptomen. Waar zit het precies? Wanneer treedt het op? Wat maakt het beter of erger? Deze informatie helpt je arts enorm. En als het niet weggaat, wacht dan niet – zoek hulp. Je buik probeert je iets te vertellen. Het is aan jou om te luisteren en actie te ondernemen.
Dit artikel is bedoeld ter informatie en vervangt geen professioneel medisch advies. Bij aanhoudende of ernstige buikpijn, raadpleeg altijd een huisarts. Bij acute, hevige pijn met alarmsymptomen, bel 112.
Geef een reactie