Neuropathie omvat alle aandoeningen die voortkomen uit het niet optimaal functioneren van één of meerdere zenuwen, wat kan leiden tot een gebrek aan spiercontrole en gevoelsverlies. Hoewel ‘neuropathie’ in het Grieks ‘zenuwziekte’ betekent, heeft het geen enkele link met psychische aandoeningen. Wanneer een enkele zenuw tekortschiet, spreken we van mononeuropathie; bij meerdere aangetaste zenuwen, van polyneuropathie. In Nederland zijn er ongeveer 400.000 volwassenen die hiervan last hebben.
Wat is het zenuwstelsel?
Het zenuwstelsel fungeert als een geavanceerd communicatienetwerk dat informatie opvangt, verwerkt en spieren aanstuurt voor gerichte acties. Als een slim glasvezelnetwerk verbindt het de verschillende onderdelen van uw lichaam met elkaar. De precisie waarmee het werkt, is adembenemend; opdrachten worden feilloos en op het juiste moment uitgevoerd. Bovendien kan het zenuwstelsel prioriteiten stellen: soms moet de ene taak het klare licht in, terwijl de andere even moet wachten. Neem nou het moment dat u met een lepel roert en ineens uw koffiekopje omstoot. In dat geval verliest het roeren zijn prioriteit en laat uw zenuwen geen tijd verliezen om uw armen te mobiliseren en te proberen dat omvallende kopje op te vangen.
Het centrale zenuwstelsel wordt gevormd door de hersenen en het ruggenmerg. Het perifere zenuwstelsel omvat de zenuwbanen die het ruggenmerg verbinden met alle weefsels in uw lichaam. Daarnaast is er ook een autonoom zenuwstelsel dat al uw automatische functies regelt. Denk hierbij aan dingen als hartslag, spijsvertering en ademhaling. Deze cruciale functies verlopen zonder dat u erover hoeft na te denken of actie voor hoeft te ondernemen. Ook zijn er nog eens twaalf zenuwen te vinden in uw hersenen.
Welke vormen én oorzaken van neuropathie zijn er?
Bij mononeuropathie is er maar één zenuw in de knel, zoals bij het carpaletunnelsyndroom of aangezichtspijn.
Bij polyneuropathie zijn er daarentegen meerdere zenuwen aan de beurt voor wat ongemak. Het resultaat? Klachten die links en rechts van het lichaam optreden, met pijn die aan beide kanten even hard aanklopt. Als we het hebben over multiple polyneuropathie, dan zijn er zelfs meerdere zenuwen getroffen in het lichaam, en die kunnen zich overal manifesteren.
Bijvoorbeeld de zenuw van de wijsvinger aan de rechterkant en de zenuw van de voet aan de linkerkant. De meest voorkomende neuropathieën zijn:
- Diabetes (poly)neuropathie. Deze variant kan zich voordoen bij individuen die al geruime tijd te kampen hebben met diabetes mellitus. Vanwege een te hoge bloedsuikerspiegel of een verstoorde bloedcirculatie kunnen de gevoel- en bewegingszenuwen in de benen beschadigd raken. Dit fenomeen staat bekend als diabetische neuropathie of diabetische polyneuropathie.
- Alcoholische (poly)neuropathie kan ontstaan bij overmatig gebruik van alcohol. Giftige stoffen hopen zich op in de lever en kunnen de zenuwen aantasten.
- Het Guillain Barré Syndroom is een acute vorm van polyneuropathie als gevolg van een infectie. Het gaat hier om een auto-immuunziekte, waarbij het afweersysteem de gezonde zenuwcellen aanvallen en beschadigen.
- Carpaletunnelsyndroom wordt veroorzaakt door beklemming van de middelste armzenuw bij de pols.
- Neuropathie kan ook ontstaan door medicijnen en giftige stoffen die de zenuwen kunnen beschadigen.
- Erfelijke (poly)neuropathieën – zoals HMSM en erfelijke drukneuropathie – worden veroorzaakt door afwijkingen in het DNA.
- De oorzaak van chronische idiopathische axonale (poly)neuropathie (CIAP) – die in de armen en benen voorkomt – is nog niet bekend.
- Bij aangezichtspijn is de gevoelszenuw van het gezicht aangetast. Eén kant van het gezicht voelt daardoor pijnlijk aan. De oorzaak is niet bekend.
Wat zijn de symptomen van neuropathie?
Neuropathie kan zich manifesteren in het perifere zenuwstelsel, het autonome zenuwstelsel en de hersenzenuwen. De verstoring vindt vaak plaats aan de uiteinden van de zenuwen. Dit kan een sensorische zenuw zijn die gewaarwordingen doorgeeft aan het centrale zenuwstelsel, of motorische zenuwen die onze bewegingen orkestreren. Beide type zenuwen kunnen echter door neuropathie worden aangetast.
De symptomen van neuropathie in de sensorische zenuwen omvatten onder andere een doof gevoel in de ledematen, prikkelingen, tintelingen, pijn bij aanraking, evenwichtsproblemen en een wisselend gevoel. Neuropathie van de motorische zenuwen kan zich uiten in klachten zoals krampen, spierafname en spierzwakte.
Hoe wordt de diagnose neuropathie gesteld?
Voor het stellen van een diagnose begint uw arts met een grondig gesprek over uw klachten. Hierna volgt een lichamelijk onderzoek en een neurofysiologisch 
onderzoek, meestal in de vorm van een EMG (elektromyogram). Tijdens dit onderzoek worden elektrodes op uw armen en benen geplaatst. Door de zenuwen te stimuleren, kunnen we zien hoe de zenuwbanen daarop reageren.
De capaciteit van de spieren om zich aan te spannen, wordt gecontroleerd met een naaldje. Vervolgens gaat de neuroloog op zoek naar de onderliggende oorzaak van de aandoening, gebaseerd op de richtlijn voor polyneuropathie. Aan de hand van dit schema voert hij verschillende onderzoeken uit om tot de juiste diagnose te komen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan bloedonderzoek. Als de neuroloog geen duidelijke oorzaak ontdekt, is de diagnose vaak CIAP (chronische idiopathische axonale polyneuropathie).
Hoe wordt neuropathie behandeld?
Neuropathieën zijn uitdagend in de behandeling. Er kunnen echter stappen worden gezet om de symptomen te verlichten en verdere achteruitgang te voorkomen. Het probleem is alleen dat de schade aan de zenuwen vaak onomkeerbaar is. Pijnbestrijding blijft vaak een puzzel. In veel gevallen biedt Paracetamol onvoldoende soelaas. Er zijn wel medicaties voor depressie en epilepsie die de symptomen van neuropathie kunnen verlichten. Daarnaast kan de dokter een huidzalf of medicijnen voorschrijven die de bloedbaan kunnen bereiken.
