De menopauze treedt in wanneer je voortplantingshormonen veranderen en je eierstokken stoppen met het produceren van eicellen. De menopauze kan plaatsvinden op de verwachte leeftijd, vroeg of helemaal niet.
Menopauze op de verwachte leeftijd
Het is gebruikelijk dat vrouwen tussen hun 45e en 55e in de menopauze komen. In Nederland ligt de gemiddelde leeftijd waarop vrouwen in de menopauze komen tussen 51 en 52 jaar.
Ongeveer 20% van de vrouwen heeft geen overgangsverschijnselen. Andere vrouwen kunnen verschillende symptomen ervaren, zoals opvliegers, slaapstoornissen, vaginale droogheid, stemmingswisselingen en pijn in de borsten.
Naarmate je laatste menstruatie nadert, kun je
- kortere of langere cycli hebben
- lichtere of zwaardere menstruaties hebben
- normale menstruaties blijven hebben tot ze stoppen
- meer pijnlijke menstruaties hebben
- PMS ervaren.
Premature insufficiëntie van de eierstokken (POI)
Premature ovariële insufficiëntie (POI) kan een vroegtijdige menopauze veroorzaken.
POI is wanneer je menstruatie plotseling stopt op een vroegere leeftijd dan verwacht.
Menopauze veroorzaakt door kankerbehandeling
De menopauze kan worden veroorzaakt door de behandeling van kanker, zoals chemotherapie of bestraling. Deze behandelingen kunnen ervoor zorgen dat je eierstokken niet meer werken. De plotselinge verandering in hormonen, vooral oestrogeen en testosteron, kan ernstigere symptomen veroorzaken.
Niet alle kankerbehandelingen veroorzaken de menopauze. Afhankelijk van de behandeling kunnen de menopauzesymptomen tijdelijk of blijvend zijn. Andere factoren kunnen de permanente menopauze beïnvloeden, zoals je leeftijd en het type chemotherapie dat je hebt gehad.
Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen, dus veel informatie en onderzoek over kanker en menopauze gaat over borstkanker. Maar behandeling voor andere vormen van kanker (waaronder kinderkanker, niet-hormonale kanker en hormonale kanker) kan ook de menopauze veroorzaken.
Studies tonen aan dat 25% van de vrouwen die borstkanker krijgen niet postmenopauzaal zijn. Dit betekent dat de behandeling van kanker ervoor kan zorgen dat ze eerder dan verwacht in de menopauze komen.
Menopauzesymptomen in verband met kankerbehandeling
Het kan moeilijk zijn om het verschil te zien tussen ‘normale’ menopauzesymptomen en symptomen die veroorzaakt worden door kanker.
Onderzoek suggereert dat jonge vrouwen in de menopauze met borstkanker last kunnen hebben van
- Blaas-, vaginale en vulvarale problemen: 50-75% van de vrouwen met borstkanker meldt een of meer symptomen zoals vaginale droogheid, jeuk, pijn bij het vrijen of urineweginfecties.
- Depressie en angst.
Vrouwen kunnen symptomen zoals opvliegers en nachtelijk zweten ervaren als gevolg van de natuurlijke menopauze, kankerbehandelingen (bijv. chemotherapie of endocriene therapie) of het stoppen met menopauzale hormoontherapie (MHT).
Menopauze reacties na een kankerdiagnose
Door de menopauze gaan en tegelijkertijd kanker krijgen kan heel vervelend zijn. Het is normaal om je verdrietig en oncontroleerbaar te voelen.
Het is belangrijk om met iemand te praten als je je emotioneel, angstig of depressief voelt. Je arts kan je helpen je symptomen te verlichten en je zo nodig doorverwijzen naar een psycholoog.
Er zijn veel dingen die je kunt doen om voor jezelf te zorgen in deze moeilijke tijd. Je kunt ook de risico’s en voordelen van verschillende hormonale, niet-hormonale en aanvullende behandelingen bespreken met je oncoloog en andere artsen die je behandelen.
Chemotherapie en vruchtbaarheid
Als je een kinderwens hebt (of meerdere kinderen), kun je je oncoloog vragen naar de mogelijkheden om je vruchtbaarheid te behouden. Dit moet gebeuren voordat je begint met chemotherapie of bestraling.
Je opties kunnen zijn:
- Invriezen van embryo’s
- Invriezen van eicellen
- Behoud van eierstokken
- Eierstokbiopsie en invriezen.
Menopauze door een operatie
De menopauze kan worden veroorzaakt door een operatie, zoals het laten verwijderen van je eierstokken of baarmoeder voor kanker of andere gezondheidsproblemen zoals ernstige endometriose.
Verwijdering van de eierstokken
De menopauze treedt op als je geopereerd wordt om je eierstokken te verwijderen.
Beide eierstokken kunnen worden verwijderd als je
- Ernstige endometriose die chronische bekkenpijn veroorzaakt
- Chronische pijn veroorzaakt door bekkenontstekingsziekte (PID)
- Eierstokkanker
- Een hoog risico op borst- of eierstokkanker, wat kan komen door
- het hebben van een sterke familiegeschiedenis van borst- of eierstokkanker
- het hebben van een genvariant (BRCA-1 of -2) die je risico op borst- of eierstokkanker verhoogt.
Hysterectomie
Een hysterectomie is de chirurgische verwijdering van je baarmoeder. De meeste vrouwen die een hysterectomie ondergaan gaan niet meteen in de menopauze. Maar vrouwen die een hysterectomie ondergaan en hun eierstokken behouden, hebben meer kans op een vroegere menopauze.
Omgaan met de menopauze na een operatie
Als je menopauze werd veroorzaakt door een operatie, zullen je oestrogeen- en testosteronniveaus plotseling dalen, waardoor je symptomen ernstiger zijn dan normaal.
De beste manier om deze symptomen te beheersen is met menopauzale hormoontherapie (MHT). Je arts kan je adviseren over de risico’s en voordelen van MHT.
Het kan zijn dat MHT geen optie is na een chirurgische menopauze (bijvoorbeeld als je hormoongevoelige kanker hebt). Als dit het geval is, kun je andere opties overwegen, zoals niet-hormonale therapieën, aanvullende therapieën en medicijnen.
Als je eierstokken zijn verwijderd maar niet je baarmoeder, zal MHT oestrogeen en progestageen bevatten, met of zonder testosteron. Oestrogeen beschermt tegen baarmoederkanker.
Als zowel je eierstokken als je baarmoeder zijn verwijderd, zal MHT oestrogeen en mogelijk testosteron bevatten. Oestrogeen is niet nodig omdat er geen risico is op baarmoederkanker. In deze situatie moet je binnen een week met de behandeling beginnen om symptomen zoals opvliegers te verlichten en je botten te sparen.
Als je jonger dan 45 bent op het moment van de chirurgische menopauze, kan de daling van de oestrogeenspiegel je risico op osteoporose verhogen. Het kan ook je risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten (bijv. hartaandoeningen) op jonge leeftijd verhogen.
Praat met je arts over hoe je je menopauzesymptomen kunt beheersen en je risico op andere gezondheidscomplicaties kunt verminderen.
Reacties op de menopauze na een operatie
Je kunt verschillende emoties voelen na de operatie, afhankelijk van de reden voor de operatie en wat er in je leven gebeurt.
Sommige vrouwen melden dat ze zich na de operatie pijnvrij en seksueel aantrekkelijker voelen, terwijl anderen zich minder seksueel aantrekkelijk voelen.
Je ervaring kan ook beïnvloed worden door factoren zoals je leeftijd, of je een relatie hebt, je familieplannen en of je goede steun hebt.
Er zijn veel dingen die je kunt doen om voor jezelf te zorgen in deze moeilijke tijd.
Het is belangrijk om met iemand te praten als je je erg emotioneel, angstig of depressief voelt na de chirurgische menopauze. Je arts kan je helpen om met je symptomen om te gaan en je zo nodig doorverwijzen naar een psycholoog.